Qeveria e Kosovës është duke diskutuar lejimin e importit të veturave më të vjetra se dhjetë vjet.
Zyrtarë të saj kanë thënë se, “në kuadër të analizave për shikimin e politikave tatimore, janë duke e trajtuar një opsion të tillë”.
Por, ata nuk kanë dhënë detaje se cila është arsyeja e ndryshimit të mundshëm të Ligjit për automjete.
Neni 44 i këtij ligji, që është miratuar qysh në vitin 2017, thotë se “mjetet rrugore që importohen në Kosovë, nuk mund të jenë më të vjetra se 10 vjet”.
Mbështetësit e ligjit kanë thënë në atë kohë se veturat e vjetra e ndotin ambientin, kryesisht përmes lirimit më të madh të gazrave.
Përmbysjen e këtij ligji e kundërshtojnë tani ekspertë të fushës së komunikacionit dhe ambientit.
Muhamed Krasniqi, drejtor i Kolegjit Tempulli në Prishtinë, njëherësh njohës i çështjeve të komunikacionit, thotë se Kosova, nëse inkurajon importin e automjeteve të vjetra, do të shndërrohet në “deponi të lëvizshme të Evropës”.
“Kjo do t’i ndihmonte disa shtete të Bashkimit Evropian që t’i pastrojnë rrugët e tyre nga automjetet e vjetra dhe, në të njëjtën kohë, do të kontribuonte në ndotjen e mëtutjeshme të rrugëve të reja të Kosovës”, thotë Krasniqi për Radion Evropa e Lirë.
Disa vende të Evropës, përfshirë Parisin, Berlinin, Stokholmin, Londrën, kanë ndërmarrë masa të ndryshme për kufizimin e automjeteve të vjetra. Disa, madje, janë zotuar se do t’i ndalojnë automjetet me naftë të qarkullojnë në qendrat e qyteteve deri në vitin 2025.
Krasniqi thotë se është mirë që Kosova të nisë të ndërmarrë masa për krijimin e infrastrukturës për transportin e gjelbër, përkatësisht për automjetet elektrike.
Automjetet elektrike lëvizen nga një ose më shumë motorë elektrikë, që përdorin vetëm energjinë e ruajtur në bateri.
Sipas të dhënave të Ministrisë së Brendshme në Prishtinë, që datojnë nga dhjetori i kaluar, në Kosovë janë të regjistruara gjithsej 395,840 vetura. Prej tyre, vetëm 74 janë 100 për qind elektrike, që nënkupton se kanë ndotjen zero ndaj ambientit.
Numri më i madh i veturave është i atyre që përdorin naftën për djegie – saktësisht, 329,403 të tilla.
Shqetësimet për ndikimin që kanë ndotësit e shkarkuar nga automjetet e vjetra dhe motorët me naftë në shëndetin e njeriut, janë rritur viteve të fundit.
Organizata Botërore e Shëndetësisë vlerëson se miliona vdekje çdo vit lidhen me ekspozimin e njerëzve ndaj ndotjes së ajrit të jashtëm.
Kosova, në matjet e organizatave të ndryshme, shpesh është renditur në mesin e vendeve me ajrin më të ndotur në botë.
Në ndotjen e ajrit në Kosovë, përveç termocentraleve që djegin thëngjillin për prodhimin e energjisë elektrike, ndikojnë edhe emetimet nga automjetet, thonë ekspertët e mjedisit.
“[Importimi i veturave më të vjetra se dhjetë vjet], aga aspekti mjedisor, do ta rëndojë situatën, konkretisht do ta ndotë ajrin shumë më shumë se që e kemi aktualisht”, thotë për Radion Evropa e Lirë Zeqir Veselaj, ekspert për çështje të mjedisit dhe profesor në Universitetin e Prishtinës.
Në vitin 2018, ende pa u bërë një vit nga hyrja në fuqi e Ligjit për ndalimin e importit të veturave të vjetra mbi 10 vjet, disa deputetë të Kuvendit të Kosovës kanë propozuar ndryshime dhe plotësime në këtë ligj.
Arsyetimi i tyre në atë kohë ka qenë që t’iu mundësohet edhe qytetarëve me kushte më të vështira ekonomike që të blejnë vetura – meqë sa më e vjetër vetura, aq më e lirë.
Lidhur me këtë propozim ka reaguar Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë, duke thënë se ndryshimi i ligjit do të ishte në kundërshtim me normat e BE-së.
Sipas Veselajt, ideja se lejimi i importit të veturave më të vjetra se 10 vjet do t’i ndihmojë qytetarët të blejnë vetura, do të ketë kosto të lartë për mjedisin nëse materializohet.
“Çdo motor, sa më i vjetër të jetë në përdorimin e tij, efiçencën e djegies së karburantit e ka më të dobët. Djegia më e dobët e karburantit nënkupton shkarkime më të mëdha ndotëse në ajrin ambiental që ne po e thithim”, thotë Veselaj.
Doganat e Kosovës bëjnë të ditur për Radion Evropa e Lirë se qytetarët vazhdojnë të blejnë më shumë vetura të përdorura, sesa të reja.
Sipas të dhënave të tyre, që mbulojnë periudhën janar – prill 2022, numri i veturave të përdorura të importuara në Kosovë është 7,056, ndërsa i veturave të reja 931.
Drejtori ekzekutiv i Byrosë Kosovare të Sigurimit, Sami Mazreku, thotë për Radion Evropa e Lirë se për të pasur siguri në komunikacion është shumë e rëndësishme gjendja teknike e automjeteve.
Sipas tij, ndryshimet ligjore “janë kompetencë e deputetëve të Kuvendit të Kosovës”.
