Edhe pse nuk pa pasur një datë formale të martën e shkuar, më 11 qershor, vendeve anëtare të Bashkimit Evropian (BE) duhej t’u dorëzohej raporti i përfaqësuesit të lartë të BE-së për politikë të jashtme dhe siguri, Josep Borrell, rreth përmbushjes së kushteve nga ana e Kosovës për heqjen e masave të BE-së ndaj saj. Këtë e ka mësuar Radio Evropa e Lirë nga burimet diplomatike në Bruksel.
Këto burime kanë thënë se paraqitja e këtij raporti tash pritet të bëhet më 19 qershor në takimin e Komitetit për Politikë dhe Siguri të BE-së. Por, edhe kjo është vetëm “tentativë” pasi nuk mund të ketë garanci se kjo do të ndodhë.
Masat kufizuese ndaj Kosovës ishin vendosur para një viti, si pasojë e përshkallëzimit të situatës së sigurisë në veri të Kosovës, kur Prishtina zyrtare dërgoi në ndërtesat e komunave kryetarët e zgjedhur në zgjedhjet që u bojkotuan nga serbët.
Masat përfshinin: suspendimin e përkohshëm të grupeve punuese për Marrëveshjen e Stabilizim Asociimit, mosftesën e Kosovës në takime të nivelit të lartë dhe suspendimn e vizitave bilaterale.
Gjithashtu, u suspendua edhe programimi i fondeve për Kosovën, të cilat ishin paraparë të dorëzoheshin përmes Kornizës së Investimeve në Ballkanin Perëndimor dhe IPA 2024 (Intrumentet e Para-Anëtarësimit).
Pas masave ndëshkuese, Kosova mbeti jashtë granteve që BE-ja miratoi në korrik të vitit të kaluar, në vlerë prej 2.1 miliardë eurosh.
Zëvendëskryeministri i Kosovës, Besnik Bislimi, ka thënë të enjten se në raportin e shefit të Bashkimit Evropian për politikë të jashtme, Josep Borrell, për hapat që ka bërë Kosova në përmbushjen e detyrimeve për heqjen e masave të BE-së, “do të rekomandohet heqja e masave” ndëshkuese për Kosovën.
Duke raportuar para Komisionit për Integrime Evropiane të enjten në Prishtinë, Bislimi theksoi se raporti i Borrellit ka qenë “i gatshëm prej prillit, por ka pasur disa hezitime” për dorëzimin e tij.
Raportin për hapat që ka bërë Kosova për uljen e tensioneve në veri të vendit nga shefi i diplomacisë së BE-së e kishin kërkuar vendet anëtare, në mënyrë që të vlerësohet nëse janë pjekur kushtet që Kosovës t’i hiqen masat.
Zëdhënësi i BE-së për politikë të jashtme dhe siguri, Peter Stano, vazhdon tash e disa javë të thotë se “raporti është në fazën finale” dhe se do t’u dorëzohet vendeve anëtare “së shpejti”.
Zyrtarisht nuk ka ndonjë sqarim për arsyet e vonesave të dorëzimit të raportit të përfaqësuesit të lartë, Borrell. Mirëpo, jozyrtarisht nga burimet diplomatike në BE mësohet se probleme ka paraqitur Komisioni Evropian. Sipas këtyre burimeve, Komisioni dëshiron “sqarimin e disa pikave të raportit”.
Vendet anëtare të BE-së kishin kërkuar që raporti të bëhet “sa më parë që të jetë e mundur”, por dorëzimi i tij ishte shtyrë disa herë edhe për shkak të veprimeve të autoriteteve të Kosovës për mbylljen e objekteve të Bankës Kursimore postare të Serbisë në pjesën veriore të Kosovës. Këto veprime ishin quajtur si “të njëanshme dhe të pa koordinuara me potencial që të nxisin tensione”.
Më 20 maj 2024, autoritetet në Kosovë kanë kryer një operacion policor ndaj institucioneve financiare serbe në veri të Kosovës, që ka rezultuar me mbylljen e gjashtë objekteve të Bankës Kursimore të Postës dhe Bankës Popullore të Serbisë në katër komunat në veri të Kosovës, të banuara me shumicë serbe.
Gjatë aksionit, që autoritetet e Kosovës e kanë cilësuar si masë për vendosjen “e rendit dhe ligjshmërisë”, janë konfiskuar prova të ndryshme, përfshirë para.
“Masat ishin vendosur si pasojë e veprimeve të pakoordinuara, të njëanshme të Kosovës që sollën deri në eskalimin e situatës. Ishin vendosur me qëllim që të motivohen autoritetet e Kosovës për të ndërmarrë hapa për shtensionim. Pra, natyrisht çfarëdo që ka ndikim negativ në terren dhe në përpjekjet për shtensionim është duke u marrë parasysh dhe duke u përfshirë në raport”, kishte thënë Stano.
Kur ishte zhvilluar debati për masat ndaj Kosovës në Komitetin për Politikë dhe Siguri ku janë diplomatët e vendeve anëtare, shumica kishin propozuar që ato masat të hiqen tërësisht, ndërsa disa shtete – që të hiqen gradualisht. Por, tash diplomatët presin të shohin se çfarë do të përfshihet në raportin e Borrellit, në mënyrë që të shprehin pastaj qëndrimet e tyre.
Sa i përket përmbajtjes së raportit, burimet në BE nuk duan të paragjykojnë, por thonë se “pritjet janë që të propozohet heqja e masave”, megjithëse nuk janë të sigurt nëse do të kërkohet heqja e plotë e tyre apo vetëm heqje graduale./rel
