Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, e ka shpalosur konceptin për programin e ardhshëm të mbrojtjes ajrore: Kupola e Artë.
Ky kundërajror shumështresor, në vlerë 175 miliardë dollarë, nënkupton se SHBA-ja do të vendosë armë në hapësirë për herë të parë.
Duke folur të martën nga Zyra Ovale, Trumpi tha se pret që sistemi “ta nisë punën plotësisht para përfundimit të mandatit tim”, i cili mbaron në vitin 2029, dhe të ketë aftësinë për t’i ndalur raketat “madje edhe nëse ato lëshohen nga hapësira”.
Një zyrtar amerikan tha se ka më shumë gjasa që ky sistem kompleks të ketë kapacitet fillestar deri atëherë.
Trumpi gjithashtu njoftoi se gjenerali Michael Guetlein, i cili aktualisht shërben si zëvendësshef i operacioneve hapësinore, do të jetë përgjegjës për mbikëqyrjen e përparimit të Kupolës së Artë.
Kupola e Artë parashikohet të përfshijë kapacitete, nga toka dhe nga hapësira, të cilat janë në gjendje të zbulojnë dhe ndalojnë raketat në katër fazat kryesore të një sulmi të mundshëm: zbulimi dhe shkatërrimi para lëshimit, ndalimi në fazën më të hershme të fluturimit, ndalimi gjatë rrugëtimit të tyre ajër, ose ndalimi në minutat e fundit gjatë rënies së tyre mbi cak.
Si u frymëzua Trump për Kupolën e Artë
Plani i presidentit Trump për Kupolën e Artë, për t’i mbrojtur Shtetet e Bashkuara nga raketat me rreze të gjatë, u frymëzua pak a shumë nga sistemi shumështresor i Izraelit.
Sistemi kundërajror i Izraelit, i njohura shpesh si Kupola e Hekurt, ka luajtur rol kyç në mbrojtjen nga zjarri me raketa dhe raketa balistike nga Irani dhe grupet militante aleate në konfliktin e nisur nga sulmi i Hamasit më 7 tetor 2023.
Sistemi i sofistikuar, i zhvilluar për dekada me mbështetje të konsiderueshme amerikane, është në gjendje t’i zbulojë raketat dhe të aktivizohet vetëm nëse raketa është e drejtuar drejt një qendre popullsie ose infrastrukture të ndjeshme ushtarake apo civile. Udhëheqësit izraelitë thonë se sistemi nuk është 100 për qind i sigurt, por ia lanë meritat atij për parandalimin e dëmeve serioze dhe viktimave të shumta.
Gjatë muajve të fundit, planifikuesit e Pentagonit kanë zhvilluar opsione – të cilat zyrtari amerikan i përshkroi si të mesme, të larta dhe “jashtëzakonisht të larta” bazuar në kostot e tyre – që përfshijnë raketa kundërajrore në hapësirë. Zyrtari foli në kushte anonimiteti, pasi këto plane nuk janë bërë ende publike.
Dallimi mes tri versioneve qëndron kryesisht në numrin e satelitëve dhe sensorëve – dhe për herë të parë, raketave kundërajrore nga hapësira – që do të bliheshin.
Zyra e Buxhetit të Kongresit vlerësoi këtë muaj se vetëm komponentët e Kupolës së Artë, të vendosur në hapësirë, mund të kushtojnë deri në 542 miliardë dollarë gjatë 20 vjetëve të ardhshme. Trump ka kërkuar një financim fillestar prej 25 miliardë dollarësh për programin në projektligjin e tij për uljen e taksave, i cili është duke kaluar nëpër Kongres.
Pentagoni ka paralajmëruar prej vitesh se raketat më të reja të zhvilluara nga Kina dhe Rusia janë aq të avancuara saqë nevojiten masa të përditësuara mbrojtjeje. Satelitët dhe raketat shtesë kundërajrore të Kupolës së Artë – që përbëjnë pjesën më të madhe të kostos së programit – do të përqendrohen në ndalimin e raketave të avancuara në fazat e hershme apo gjatë fluturimit.
Armët hapësinore të parashikuara për Kupolën e Artë “përfaqësojnë kërkesa të reja dhe në zhvillim për misione që nuk janë realizuar kurrë më parë nga organizatat ushtarake hapësinore”, tha gjenerali Chance Saltzman, shefi i Forcës Hapësinore të SHBA-së, para ligjvënësve në një seancë dëgjimore të martën.
Kina dhe Rusia kanë vendosur armë sulmuese në hapësirë, si satelitë me aftësi për t’i çaktivizuar satelitë e rëndësishëm amerikanë, duke e bërë SHBA-në të cenueshme ndaj sulmeve.
Vitin e kaluar, SHBA-ja tha se Rusia po zhvillonte një armë bërthamore në hapësirë, e cila mund të qëndrojë në orbitë për kohë të gjatë dhe pastaj të lëshojë një shpërthim që do t’i shkatërronte satelitët përreth saj.
Trump tha të martën se ende nuk ka folur me presidentin rus, Vladimir Putin, për programin e Kupolës e Artë, “por në kohën e duhur, do ta bëjmë”, u tha ai gazetarëve në Shtëpinë e Bardhë.
Në një deklaratë të përbashkët më herët këtë muaj, Kina dhe Rusia e quajtën idenë e Kupolës së Artë “thellësisht destabilizuese nga natyra”, duke paralajmëruar se do ta shndërronte “hapësirën e jashtme në një mjedis për vendosjen e armëve dhe një arenë për konfrontim të armatosur”.
Ende nuk ka të holla për projektin dhe Kupola e Artë në përgjithësi është “ende në fazën konceptuale”, tha sekretari i ri i Forcave Ajrore, Troy Meink, gjatë një seance dëgjimore në Senat të martën.
Derisa presidenti zgjodhi konceptin që dëshironte, Pentagoni është ende duke zhvilluar kushtet që Kupola e Artë do të duhet t’i përmbushë – që nënkupton se kjo nuk është mënyra e zakonshme se si zhvillohen sistemet e reja.
Pentagoni dhe Komanda Veriore e SHBA-së janë ende duke hartuar atë që njihet si dokumenti fillestar i kapaciteteve, tha zyrtari amerikan. Kjo është mënyra se si Komanda Veriore, e cila është përgjegjëse për mbrojtjen e atdheut, identifikon çfarë duhet të bëjë sistemi.
SHBA-ja tashmë ka shumë kapacitete për mbrojtje nga raketat, si bateritë raketore, Patriot, që SHBA-ja i ka dhënë Ukrainës për t’u mbrojtur nga raketat, si dhe një sërë satelitësh në orbitë për të zbuluar lëshimet e raketave. Disa nga ato sisteme ekzistuese do të përfshihen në Kupolën e Artë.
Trump i dha urdhër Pentagonit të zhvillojë raketa kundërajrore për hapësirë me një urdhër ekzekutiv gjatë javës së parë të presidencës së tij.
