Një përplasje shqetësuese midis Kosovës dhe Serbisë i detyrohet pjesërisht perëndimit që është i kujdesshëm për përkeqësimin e Beogradit në mes të pushtimit të plotë të Rusisë në Ukrainë, tha një deputete kryesore britanike.
Alicia Kearns, kryetarja e komitetit të përzgjedhur për punët e jashtme në Dhomën e Përfaqësuesve, i tha Financial Times në një intervistë telefonike se Mbretëria e Bashkuar, SHBA, Gjermania, Franca dhe Italia duhet të heqin sanksionet ndaj Kosovës dhe të largohen nga një qasje “me në qendër Beogradin”.
“Perëndimi po tregon në Ballkan një dështim për të pasur një bosht kurrizore dhe ne po tregojmë gjithashtu se nuk kemi mësuar mësimet për të frenuar Rusinë”, tha ajo. “Ne kishim një prioritet të plotë se si të mos shqetësonim apo acaronim Rusinë në dëm të atyre që e rrethojnë. Pikërisht e njëjta gjë po ndodh këtu.”
Në mars, Beogradi dhe Prishtina ranë dakord në parim për të zgjidhur mosmarrëveshjet e tyre, por armiqësitë u ndezën përsëri, duke kulmuar në shtator, kur një përplasje e armatosur midis militantëve serbë dhe policisë në një manastir në Kosovën veriore la katër persona të vdekur.
Rrethimi i manastirit ngadalësoi progresin në përpjekjet për normalizimin e marrëdhënieve, një proces i vazhdueshëm që nga viti 2008, kur Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia dhe u njoh nga shumica e fuqive perëndimore – një lëvizje që Beogradi ka thënë se nuk do ta pranojë kurrë.
Kearns paralajmëroi Westminster në korrik se militantët serbë po kontrabandonin armë në Kosovë, duke rrezikuar një shpërthim dhune. Kjo shkaktoi qortimet e ashpra ndaj saj nga presidenti serb Aleksandar Vuçiq si dhe NATO, e cila tha se nuk kishte prova për një aktivitet të tillë.
Por pas rrethimit vdekjeprurës në shtator, policia e Kosovës konfiskoi armë dhe municione të rënda në vlerë miliona dollarë, duke përfshirë granatahedhës, mina kundër personit, mitraloza dhe automjete të blinduara.
“Keni parasysh atë që thashë në qershor,” tha Kearns. “Armët vinin nga Serbia me autoambulanca në Kosovë dhe ruheshin nëpër kisha. Dhe çfarë kemi parë? Armët që kanë ardhur qartazi nga Serbia… Dy nga terroristët që vdiqën atë ditë nga të shtënat ishin shoferë të autoambulancës. Dhe ku u fshehën? Në një manastir.”
Kearns, e cila vizitoi vendin ku autoritetet e Kosovës ruanin armët e konfiskuara, tha se ishte e qartë se armatimi i shkallës ushtarake kishte qenë pjesë e depove të ushtrisë.
“Numrat serik përshtaten”, tha ajo. “Kjo nuk është si pjesë të rastësishme të pajisjeve që persona të rastësishëm të nivelit të ulët mblodhën së bashku dhe vendosën t’i përdorin. Këto janë pajisje të reja nga viti 2021. Kjo që pash ishte pajisja më e fundit”.
Serbia ka mohuar vazhdimisht se i kishte furnizuar sulmuesit me armë dhe kishte ngritur akuza penale kundër Milan Radojiciq, organizatorit të sulmit. Por pasi e arrestuan fillimisht Radojçiqin, autoritetet serbe e lanë të lirë me kusht që të mos largohej nga vendi.
Një ish-politikan i etnisë serbe me lidhje të ngushta me administratën e Vuçiqit, Radojçiq u vu nën sanksione nga SHBA në vitin 2021 për shkak se ishte pjesë e një grupi të krimit të organizuar në Kosovë, të akuzuar për kryerjen e atentateve politike.
Vuçiq tha se Beogradi po kryente një hetim kundër Kearns, të cilën ai e akuzoi se vepron në emër të interesave të huaja, dhe shtoi se do të urdhëronte ngrirjen e eksporteve të mëtejshme të armëve nga Serbia.
“Që një president të kërcënojë një deputet është një reflektim i pasigurisë së Vuçiqit dhe se komentet e mia kishin goditur në shenjë”, tha ajo. “Kini kujdes kur veproni në mënyrë të pandershme, kur vendosni të mashtroni.”
Ajo paralajmëroi se pavarësisht se ndërmjetësuesit e BE dhe perëndimorë kërkuan një kthim në tryezën e bisedimeve, situata mbeti e tensionuar.
“Nuk ka asnjë shenjë që bandat e krimit të organizuar që veprojnë brenda Kosovës të jenë ndalur. Nuk ka asnjë shenjë nga pala serbe… se i ka zvogëluar dëshirat e saj në Kosovë”, tha ajo. “Sistemi ndërkombëtar ishte bashkëfajtor në pretendimin se nuk kishte grupe të krimit të organizuar në Kosovë”.
Ajo tha se perëndimi duhet të përdorë më shumë nga provat që kishte dhe të godasë rrjetet e kontrabandës së armëve.
“Komuniteti ndërkombëtar i ka pasur këto prova – dhe zgjodhi t’i lirojë disa”, tha ajo. “Problemi është qetësimi i Beogradit”.
Duhet mbajtur presion mbi Beogradin, tha Kearns.
“Ne nuk mund ta pranojmë premisën se Serbia nuk do ta njohë kurrë Kosovën,” tha ajo. “Kosova nuk mund të braktisë aspiratat për integrim të plotë [perëndimor]”.
