Dy ditë më parë, gazeta gjermane Frankfurter Sonntagszeitung publikoi një artikull me detaje të reja rreth “Sarajevo Safari” dhe pjesë të një interviste me gazetarin dhe shkrimtarin italian, Ezio Gavazzeni.
Artikulli hapet me dëshminë e ish-marins dhe zjarrfikësit amerikan John Jordan, i cili foli për herë të parë për të ashtuquajturit “turistë snajperë” para Tribunalit të Hagës në shkurt të vitit 2007.
Sipas gazetës gjermane, Frankfurter Sonntagszeitung (FAS), Jordan vuri re vazhdimisht grupe burrash në Sarajevë, pamja, sjellja dhe armët e të cilëve e intriguan menjëherë. Ata udhëhiqeshin nga njerëz vendas, dhe disa prej tyre mbanin pushkë që dukeshin më shumë si pajisje për gjueti derrash të egër në Pyllin e Zi sesa si armë për luftë urbane.
“Pas dëshmisë së Jordanit për ‘snajperët turistë’, nuk ndodhi asgjë”, shkruan FAS, duke kujtuar se historitë për kanadezë, rusë, gjermanë, zviceranë dhe italianë – të cilët dyshohet se erdhën në Sarajevë dhe u paguan shuma të mëdha formacioneve paraushtarake serbe për të ‘gjuajtur njerëz’ – janë konsideruar prej kohësh legjenda urbane.
“Ekskursionet” vazhduan në vitet 1994 dhe 1995.
Gazeta gjermane më pas hedh një vështrim në dosjen që gazetari italian Ezio Gavazzeni, së bashku me avokatin Nicolo Brigida dhe ish-gjyqtarin Guido Salvini, ia dorëzuan Zyrës së Prokurorit të Shtetit në Milano më 28 janar 2025. FAS kishte qasje në dokument.
Dosja thotë se të paktën njëqind të ashtuquajtur “turistë lufte”, të cilët e quanin njëri-tjetrin “qitës” – megjithëse, siç shkruan gazeta, një term më i saktë do të ishte “vrasës serialë”.
Sipas raportimeve, këta “turistë” thuhet se kanë paguar deri në 300,000 euro në ekuivalentin e sotëm
“Fëmijët kushtojnë më shumë, pastaj burrat – mundësisht të uniformuar dhe të armatosur – pastaj gratë, ndërsa të moshuarit mund të vriteshin falas”, thuhet në dosje.
Dokumenti pohon se shërbimi i inteligjencës ushtarake italiane ishte në dijeni të fenomenit që në vitin 1993 dhe se disa muaj më vonë njoftoi se si kishte identifikuar pikat e fillimit të këtyre tureve dhe i kishte ndaluar ato.
Por Gavazzeni pohon të kundërtën sot: “Ne e dimë që kjo nuk është e vërtetë. Udhëtimet në front vazhduan në vitet 1994 dhe 1995”, tha ai javën e kaluar në Milano.
Gavazzeni, autor i librave rreth vrasjeve të gjyqtarëve anti-mafia Giovanni Falcone dhe Paolo Borsellino dhe tentativës për vrasjen e Papa Gjon Palit II, do të botojë një libër të ri në shkurt, I cecchini del ëeekend (“Snajperët e Fundjavës”). Netflix dhe Amazon kanë shprehur tashmë interes për ta përshtatur atë për ekranin, dhe Paper First po e boton atë.
“Trofeu” më i frikshëm
Ajo që e tronditi më shumë ishte të kuptuarit se vrasja e fëmijëve ishte “trofeu” më i kërkuar.
FAS kujton se gjatë rrethimit të Sarajevës, nga 6 prilli 1992 deri më 29 shkurt 1996, u vranë 11,541 njerëz, midis tyre 1,601 fëmijë. Pothuajse çdo familje në Sarajevë humbi dikë nga snajperët ose granatat.
Qyteti ishte i rrethuar nga male mbi dy mijë metra të larta, nga të cilat snajperët kishin pamje mbi rrugët, sheshet dhe apartamentet.
Të shtënat bëheshin edhe nga rrokaqiejt, veçanërisht përgjatë “Rrugës së Snajperëve” famëkeqe. Qytetarët vraponin përgjatë mureve për ujë dhe ushqim, duke u fshehur pas automjeteve të blinduara të OKB-së.
Profili i “gjahtarëve”: të pasur, të arsimuar, të etur për adrenalinë
Gavazzeni punësoi kriminologen Martina Radica për të krijuar një profil të autorit të krimit.
Sipas analizës së saj, “gjuetarët e burrave” ishin kryesisht nga shtresat e larta shoqërore – mjekë, gjyqtarë, avokatë, noterë, sipërmarrës – të mësuar me gjueti dhe luks.
“Gjithçka bazohej në kërkimin e adrenalinës. Ishte gëzimi i vrasjes; sapo ndjen fuqinë për t’i dhënë fund jetës së një burri me të cilin nuk ke asgjë të përbashkët”, tha Gavazzeni.
Ai gjithashtu thekson se informacioni se ideologjia e krahut të djathtë ishte pas gjithçkaje është i gabuar.
Deklarata të reja, akuza të reja
Ndërkohë, dëshmitarë të tjerë po shfaqen në mediat italiane.
Diplomati Michael Giffoni, atëherë në Sarajevë, tha se në vitin 1994 dëgjoi se “po mbërrinin autobusë plot me njerëz të pasur nga e gjithë bota – gjuetarë dhe biznesmenë”.
Një ish-bashkëpunëtor i Caritas gjithashtu pretendon se ka parë të huaj të veshur luksozisht me armë duke zbritur nga autobusi. Gazetari kroat Domagoj Margetic shkoi më larg, duke pretenduar se edhe atëherë 20-vjeçari Aleksandar Vuçiç, kur ishte vullnetar në pozicione rreth varrezave hebraike, “bashkëpunonte me turistë që paguanin”. Zëdhënësja e Vuçiçit i hodhi poshtë kategorikisht këto akuza.
Hetimi në Milano dhe “procesi i mundshëm i shekullit”
Tani i takon Zyrës së Prokurorit të Shtetit në Milano të sqarojë të gjitha akuzat.
Marrjet në pyetje kanë filluar tashmë dhe Lëvizja Pesë Yje ka kërkuar që dokumentet e inteligjencës italiane mbi “Sarajevo Safari” të bëhen publike.
Nëse hetimi konfirmon përfundimet e tij dhe të paktën një pjesëmarrës del para drejtësisë, FAS shkruan se ky mund të jetë “gjyqi i shekullit”, transmeton Klankosova.tv
“Pikat ishin aty gjatë gjithë kohës – ato thjesht duhej të lidheshin”, përfundon gazeta gjermane, duke shtuar se Gavazzeni e përpiloi dosjen e tij në një kafene në një qendër tregtare, duke bashkuar të dhëna që kishin kaluar pa u vënë re për vite me radhë.
