Çmimi Nobel për Letërsinë 2024 i është dhënë Han Kang, një autore koreano-jugore, për “prozën e saj intensive poetike që përballet me traumat historike dhe ekspozon brishtësinë e jetës njerëzore”, transmeton Gazeta Enigma.
Han, 53 vjeçe, e filloi karrierën e saj me një grup poezish në një revistë të Koresë së Jugut, përpara se të bënte debutimin e saj në prozë në 1995 me një përmbledhje me tregime të shkurtra.
Më vonë ajo filloi të shkruante vepra më të gjata në prozë, veçanërisht “Vegjetariane”, një nga librat e saj të parë që u përkthye në anglisht. Romani, i cili fitoi Çmimin Ndërkombëtar Man Booker në vitin 2016, përshkruan përpjekjen e një gruaje të re për të jetuar një ekzistencë më “si bimore” pas vuajtjes së maktheve makabre për mizorinë njerëzore.
Han është autorja e parë koreano-jugore që fiton çmimin e letërsisë dhe vetëm gruaja e 18-të nga 117 çmimet e dhëna që nga viti 1901. Çmimi, i shpallur në Suedi të enjten, mbart një shpwrblim 1 milion dollarë.
Pjesa më e madhe e veprës së Han shtron pyetjen, e shprehur nga një personazh në romanin e saj të vitit 2019 “Europa”, protagonisti i të cilit është përfshirë nga makthet: “Nëse do të kishit mundësi të jetonit ashtu siç dëshironi, çfarë do të bënit me jetën tuaj?”
Megjithëse shumë nga protagonistët e Hanit janë gra, veprat e saj në prozë shpesh rrëfehen nga këndvështrimi i burrave.
Akademia Suedeze lavdëroi punën e Hanit për “ndërgjegjësimin e saj unik për lidhjet midis trupit dhe shpirtit, të gjallëve dhe të vdekurve”.
“Nëpërmjet stilit të saj poetik dhe eksperimental, Han është bërë një novatore në prozën bashkëkohore”, tha Akademia.
Anna-Karin Palm, një anëtare e Komitetit Nobel për letërsinë, tha se lexuesit që nuk janë të njohur me veprën e Hanit duhet të fillojnë me “Human Acts”, një roman i vitit 2014 që reflekton kryengritjen e Gwangju të vitit 1980, kur më shumë se 100 civilë u vranë gjatë demonstratave pro-demokracisë. drejtuar nga studentë në qytetin e Koresë së Jugut.
“Veprat njerëzore” tregojnë se si “të gjallët dhe të vdekurit janë gjithmonë të ndërthurur dhe se si këto lloj traumash qëndrojnë në një popullatë për breza”, tha Palm në ceremoninë e shpalljes të së enjtes.
Por shkrimi “intensiv, lirik” i Hanit pothuajse vepron si ngushëllim përballë kësaj dhune historike, shtoi Palm. “Proza e saj shumë e butë dhe e saktë në vetvete pothuajse bëhet një kundërforcë ndaj zhurmës brutale të pushtetit,” tha ajo. /Gazeta Enigma
