Analizë nga njohësi i çështjeve ndërkombëare Amir Shabani, rreth ndikimit të luftës në Ukrainë në marrdhëniet BE-Rusi.
“Pushtimi rus i Ukrainës që filloi në shkurt të vitit 2022 ka thyer rendin evropian të sigurisë pas Luftës së Ftohtë dhe ka rishkruar plotësisht marrëdhëniet BE-Rusi që ishin formuar gjatë tridhjetë viteve të fundit. Për tre dekada, themelet e këtyre marrëdhënieve ishin ndërvarësia ekonomike dhe energjetike. Tani, derisa Rusia përbën kërcënimin më të madh për paqen dhe stabilitetin në Evropë, të gjitha fushat e marrëdhënieve janë siguruar. Nëpërmjet tetë paketave gjithëpërfshirëse të sanksioneve të miratuara nga BE-ja, vendet anëtare të Unionit po ndërpresin sistematikisht të gjitha lidhjet ekonomike. Shkëputja e Evropës nga nafta dhe gazi rus i jep fund pesëdhjetë viteve të lidhjes dhe marrëdhënieve reciproke të dobishme energjetike. Kjo do ta vendosë modelin ekonomik të Rusisë nën presion dhe do ta shtyjë vendin më tej drejt Kinës dhe Azisë në përgjithësi”.
Sipas tij shtetet e BE-së kanë treguar unitet në politikën e tyre të sanksioneve ndaj Rusisë, për këtë arsyje partneri më i rëndësishëm tregtar i Rusisë, Gjermania ka regjistruar një rënie prej 34% të eksporteve ndaj Rusisë.
“Shtetet anëtare të BE-së kanë treguar unitet të paprecedentë në politikën e tyre të sanksioneve ndaj Rusisë. Rënia në marrëdhëniet ekonomike ka qenë tashmë e madhe. Për shkak të sanksioneve, Gjermania, partneri më i rëndësishëm tregtar i Rusisë në BE, regjistroi një rënie prej 34% të eksporteve drejt Rusisë në gjysmën e parë të vitit 2022 krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Kështu, Rusia ra nga vendi i katërmbëdhjetë në vendin e njëzet e pestë për sa i përket destinacioneve për eksportet gjermane në atë periudhë. Pas vitesh konflikti midis vendeve anëtare të BE-së për përfundimin e gazsjellësit Nord Stream II nga Rusia në Gjermani nën Detin Baltik, lufta në Ukrainë bëri që vendimmarrësit gjermanë të pezullonin papritmas miratimin e tyre të projektit. Shtetet anëtare të BE-së si Gjermania, të cilat janë shumë të varura nga gazi rus, po zhvillojnë burime alternative të energjisë në Lindjen e Mesme, Norvegji dhe Shtetet e Bashkuara, kryesisht për furnizimin me gaz natyror të lëngshëm”.
Ndër të tjera shpjegon se lufta ka shpërfaqur se BE duhet të ketë strategji të reja për t’u marrë me Rusinë.
“Lufta tregon se BE-ja ka nevojë për strategji të reja afatshkurtra, afatmesme dhe afatgjata për t’u marrë me Rusinë në një realitet krejtësisht të ndryshëm sigurie, në mënyrë që të ndryshojë vetë Rusinë dhe të ndikojë në aftësinë e saj për të vepruar në fqinjësinë e përbashkët. Një ndryshim i tillë politikash ishte ndoshta i pashmangshëm: një arsye kryesore për luftën në Ukrainë ishte perceptimi i Rusisë për konkurrencën gjeopolitike në fqinjësinë e saj të përbashkët me BE-në. Udhëheqësia ruse nuk ishte e gatshme të humbiste atë që ndihet si sfera tradicionale e ndikimit të Rusisë, duke përfshirë kontrollin de fakto të Ukrainës. Pavarësisht dobësive dhe kontradiktave në qasjen e BE-së, politika e fqinjësisë dhe fuqia e butë e unionit kishin filluar të nxisin transformimin në fqinjësinë e përbashkët përmes ndikimit të saj në shoqëri. Përkundrazi, elitat ruse mund të përdorin vetëm fuqinë ushtarake në një përpjekje të dëshpëruar për të parandaluar një humbje të mëtejshme të ndikimit në Ukrainë. Por përdorimi brutal i forcës për të nënshtruar një vend tjetër është pikërisht ajo që po shkakton rënien e mëtejshme të fuqisë ruse dhe ka forcuar unitetin evropian kundër agresionit rus”.
BE-ja tani duhet të ruajë unitetin që ka krijuar në përgjigje të luftës në Ukrainë për të përballuar tre sfida të mëdha në lidhje me Rusinë:
“1. BE-ja duhet të ndërtojë një politikë të jashtme dhe të sigurisë përballë Rusisë mbi bazën se bashkimi tani është një aktor gjeopolitik dhe Rusia është kërcënimi kryesor për sigurinë evropiane; 2. BE-ja duhet të hartojë politika më proaktive për të integruar fqinjësinë lindore jashtë Rusisë; dhe 3. BE-ja duhet të hartojë një politikë të re për Rusinë, e cila është maksimalisht e ashpër ndaj regjimit të Presidentit Vladimir Putin, duke mbajtur të gjallë idenë e një Rusie pas Putinit që është pjesë e Evropës. Marrëdhëniet BE-Rusi u përkeqësuan pas vitit 2014, kur Rusia aneksoi Krimenë dhe ndërhyri në Ukrainën lindore. Që nga ai vit, sanksionet e BE-së kundër Rusisë dhe kundërsanksionet ruse, si dhe zëvendësimet në rritje të importeve ruse, kanë çuar në një rënie të tregtisë”.
“Megjithatë, pas aneksimit rus të Krimesë dhe luftës në rajonin e Donbasit të Ukrainës, vendet anëtare të BE-së nuk u pajtuan mbi mënyrën se si të sillen me Rusinë në të ardhmen. Në Strategjinë Globale të vitit 2016 për Politikën e Jashtme dhe të Sigurisë të BE-së, Unioni përsëriti se priste që Rusia të respektonte ligjin ndërkombëtar dhe parimet mbi të cilat është ndërtuar rendi evropian i sigurisë, duke iu referuar Kartës së Parisit të vitit 1990 dhe Memorandumit të Budapestit të vitit 1994. Megjithatë, BE-ja do të ishte e gatshme të bashkëpunonte me Rusinë “nëse interesat e tyre përputhen me njëra-tjetrën”. BE-ja duhet të ndërtojë një grup të ri politikash ambicioze që e trajtojnë Rusinë si një kërcënim të madh për paqen dhe stabilitetin në Evropë, duke vazhduar të angazhohet me njerëzit e saj. Një strategji afatgjatë për Rusinë fillon me një politikë “Ukraina së pari”. Në përgjithësi, derisa BE-ja u përpoq të formulonte një politikë të re për Rusinë në dritën e aneksimit të Krimesë dhe luftës në Ukrainën Lindore, përçarja midis shteteve anëtare se si të merreshin me Rusinë kufizoi aftësinë e Brukselit për të hartuar një politikë më të qartë dhe konkrete. BE-ja mbajti sanksionet që ishin vendosur për shkak të agresionit të Rusisë në vitin 2014 dhe më pas, por shmangu veprimet që do të dëmtonin projektet e mëdha energjetike ose bashkëpunimin ekonomik, të cilat ende konsideroheshin të vlefshme për të dyja palët”.
