Kryeministri shqiptar Edi Rama do të marrë pjesë sot në Bruksel në Samitin historik të Zgjerimit, që bashkon udhëheqësit e BE-së dhe vendeve kandidate për të diskutuar të ardhmen e integrimit evropian.
Takimi vjen në një moment vendimtar për procesin e zgjerimit, ku Shqipëria synon anëtarësimin në BE deri në vitin 2030.
Rama pritet të theksojë përkushtimin e Shqipërisë ndaj reformave dhe vlerave evropiane, ndërsa samiti trajton sfidat dhe mundësitë e zgjerimit të Unionit drejt Ballkanit Perëndimor dhe lindjes së Evropës.
Në samitin me liderët kryesorë të BE-së do të marrin pjesë edhe udhëheqësit nga Ukraina, Moldavia, Serbia, Shqipëria, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut.
Vendimmarrësit kryesorë të BE-së bashkohen sot me udhëheqësit nga Ukraina, Moldavia, Serbia, Shqipëria, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut.
Samiti i paprecedentë, që do të zhvillohet të martën, më 4 nëntor, në Bruksel, do të shënojë një moment përcaktues për politikën e zgjerimit të BE-së në zemër të Evropës, ndërsa fuqitë politike të kontinentit mblidhen për të diskutuar zgjerimin e bllokut me 27 anëtarë drejt lindjes dhe juglindjes.
Presidenti i Këshillit Evropian, António Costa, ka konfirmuar pjesëmarrjen e tij, duke iu bashkuar një asambleje të jashtëzakonshme udhëheqësish që do të përcaktojnë të ardhmen e zgjerimit evropian.
Samiti do të mbledhë së bashku presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskyy, homologët e tij nga Moldavia dhe Serbia, Maia Sandu dhe Aleksandar Vuçiç dhe tre kryeministra që përfaqësojnë Ballkanin Perëndimor: Edi Rama i Shqipërisë, Milojko Spajiç i Malit të Zi dhe Hristijan Mickoski i Maqedonisë së Veriut, si dhe Komisioneren Evropiane për Entin, Koslarge, Marta.
Mbledhja përfaqëson iniciativën e Euroneës për të përforcuar zërat e vendeve kandidate në një moment kur Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen e ka rinisur procesin, duke e riemërtuar zgjerimin si “ribashkim i Evropës”.
Samiti do të ofrojë një platformë të parë të këtij lloji për udhëheqësit e vendeve kandidate për të shprehur perspektivat e tyre mbi udhëtimin e zgjerimit, nga vendosmëria e Ukrainës dhe Moldavisë mes luftës së vazhdueshme në Ukrainë deri te pritja prej dekadash e Ballkanit Perëndimor për anëtarësim, ku secili udhëheqës do të sjellë njohuritë e veta se si perceptohet zgjerimi nga pikëpamja e kombit të tyre dhe çfarë do të sjellë rruga përpara.
Procesi i zgjerimit nuk është një çështje abstrakte dhe rruga që ndjek prek miliona evropianë, prandaj, nëpërmjet perspektivave të tyre, udhëheqësit do të sjellin në debat edhe shpresat dhe ëndrrat e kombeve të tyre, si dhe zërat e popujve të tyre.
Cilat janë sfidat me të cilat përballen pjesëmarrësit e samitit?
Pas luftës së gjithanshme të Rusisë në Ukrainë dhe përballjes me ndryshime të shpejta gjeopolitike, Brukseli ka injektuar një vrull të ri në diskutimet e zgjerimit, duke e parë procesin si çelës për sigurinë, forcën ekonomike dhe vlerat demokratike të Evropës.
Megjithatë, për secilin kandidat për në BE, rruga ka ardhur me sfida të ndryshme: Ukraina aplikoi për anëtarësim vetëm katër ditë pas pushtimit të plotë të Rusisë në shkurt 2022 dhe arriti statusin e kandidatit në një periudhë të paprecedentë prej katër muajsh, ndërsa vendi vazhdon të përballet me sfidën e kryerjes së reformave të BE-së, ndërkohë që mbrohet nga agresioni i Moskës.
Moldavia ndoqi shembullin e Ukrainës, duke aplikuar një javë më vonë, në mars 2022, dhe duke marrë njëkohësisht statusin e kandidatit. Komisioni Evropian pret që Moldavia të përfundojë negociatat deri në vitin 2027, duke ecur “ndoshta dy herë më shpejt” se kandidatët tipikë.
Presidentja Maia Sandu ka mbështetur rrugën e vendit të saj drejt BE-së pavarësisht ndërhyrjes hibride ruse, duke përfshirë përpjekjet për të manipuluar zgjedhjet e fundit dhe referendumet kushtetuese.
Serbia ka nisur negociatat që nga viti 2014, pasi aplikoi në vitin 2009, por është përballur me një rënie të mbështetjes publike nga mbi 70% në fillim të viteve 2000 në rreth 40% sot. Megjithatë, si Beogradi ashtu edhe Brukseli kanë përsëritur se vendi i Serbisë është në bllok.
Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama, i cili deklaroi në shtator se “për herë të parë në histori ne mund të zgjedhim lirisht se cilës perandori duam t’i përkasim… perandorisë së të drejtave, vlerave, sigurisë dhe mbrojtjes”, ka parë përparim të jashtëzakonshëm kohët e fundit pas aplikimit për anëtarësim në vitin 2009 dhe tani është një nga kandidatët kryesorë, duke synuar zyrtarisht anëtarësimin deri në vitin 2030.
Mali i Zi kryeson të gjithë kandidatët me të 33 kapitujt e hapur dhe shtatë të mbyllur përkohësisht që nga fillimi i negociatave në vitin 2012. Qeveria e Kryeministrit Spajić synon të përfundojë negociatat deri në vitin 2026 dhe të arrijë anëtarësimin në BE deri në vitin 2028.
Maqedonia e Veriut ka pritur më gjatë nga të gjitha, duke aplikuar në vitin 2004, por më pas është përballur me pengesa të njëpasnjëshme për shkak të mosmarrëveshjeve fqinjësore. Pasi zgjidhi çështjen e emrit me Greqinë përmes Marrëveshjes së Prespës së vitit 2019, Bullgaria bllokoi negociatat mbi njohjen e pakicës së saj, gjuhën dhe interpretimin e historisë së përbashkët – një pengesë e madhe që ende nuk është kapërcyer, pasi mbështetja publike për anëtarësimin në BE gjithashtu është zbehur.
Samiti i Euroneës do të ofrojë çelësin për të ardhmen e Evropës
Koha e samitit të Euroneës përkon me prezantimin nga Komisioni Evropian të paketës së zgjerimit për vitin 2025 — një vlerësim vjetor i progresit të vendeve kandidate që do të përcaktojë tonin për vitin e ardhshëm.
Ngjarja vjen gjithashtu në një kohë kur shumica e evropianëve janë në favor të zgjerimit të bllokut me 27 anëtarë: një sondazh i kohëve të fundit i Eurobarometrit tregon se 56% e qytetarëve të BE-së mbështesin zgjerimin, me një mbështetje veçanërisht të fortë nga evropianët e rinj.
Samiti do të shqyrtojë përfitimet e zgjerimit të BE-së: aksesin në tregje të reja për miliona konsumatorë, zgjerimin global të ndikimit politik të BE-së dhe forcimin e demokracisë dhe vlerave evropiane në të gjithë kontinentin.
