Volodymyr Zelensky po i bën thirrje udhëheqësve të Bashkimit Evropian, të mbledhur në një samit të rëndësishëm në Bruksel, që të japin hua miliarda euro nga paratë e ngrira ruse për të financuar nevojat ushtarake dhe ekonomike të Ukrainës.
Shumica e pasurive ruse në vlerë prej 210 miliardë eurosh (£185 mld; $245 mld) në BE ruhen nga organizata belge Euroclear, dhe deri tani Belgjika dhe disa shtete të tjera të bllokut kanë shprehur kundërshtimin ndaj përdorimit të këtyre parave si një “huazim për riparime”.
Rusia ka paralajmëruar BE-në që të mos përdorë paratë e saj, por pa një shtysë financiare, buxheti i Ukrainës rrezikon të shterojë brenda pak muajsh. “Shpresoj që të mund të marrim një vendim pozitiv,” tha Zelensky për gazetarët. “Pa këtë, do të ketë një problem të madh për Ukrainën.” Samiti në Bruksel vjen në një moment kritik të luftës, ndërsa Rusia ka ngritur një padinë kundër Euroclear në një gjykatë në Moskë për të rikuperuar paratë e saj.
Një zyrtar i qeverisë evropiane e përshkroi situatën si “me kujdes optimist, por jo tepër optimist” për arritjen e një marrëveshjeje.
Shefja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, tha: “Nuk do të largohemi nga samiti pa një zgjidhje”, raporton BBC. Të gjithë sytë janë mbi Kryeministrin belg Bart De Wever, i cili i tha parlamentit belg të enjten: “Ende nuk kam parë ndonjë tekst që do të më bindte të ndryshoja pozicionin e Belgjikës.”
Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, tha se një marrëveshje për të ndaluar luftën është më afër se kurrë – lufta e cila filloi me pushtimin e plotë të Ukrainës nga Rusia në shkurt 2022. Zyrtarë amerikanë dhe rusë do të takohen këtë fundjavë në Miami për bisedime të mëtejshme mbi një plan paqeje, tha një zyrtar i Shtëpisë së Bardhë për AFP. Pritet që emisarët e Kremlinit Kirill Dmitriev të bisedojnë me përfaqësuesit e Trump, Steve Witkoff dhe Jared Kushner.
Zyrtarët ukrainas po udhëtojnë gjithashtu drejt SHBA-së, dhe Presidenti Volodymyr Zelensky, i cili ndodhet në Bruksel, tha për gazetarët se Kievi ka nevojë për këto para, qoftë për të mbështetur ushtrinë nëse lufta vazhdon, ose për t’i përdorur plotësisht për rimëkëmbjen.
Rusia ende nuk ka reaguar ndaj propozimeve të fundit për paqe, por Kremlini ka theksuar se planet për një forcë shumëkombëshe të udhëhequr nga Europa për Ukrainën, e mbështetur nga SHBA, nuk do të pranoheshin. Presidenti Vladimir Putin shprehu qëndrimin e tij ndaj Europës të mërkurën, duke thënë se kontinenti ndodhet në një “degradim total” dhe se “çokollatat evropiane” – një përshkrim për udhëheqësit evropianë që mbështesin Ukrainën – shpresonin të përfitonin nga kolapsi i Rusisë.
Komisioni Evropian – organi ekzekutiv i BE-së – ka propozuar t’i japë huan Kievit rreth 90 miliardë euro (£79 mld) gjatë dy viteve të ardhshme – nga 210 miliardë eurot e pasurive ruse të ngrira në Evropë.
Kjo është rreth dy të tretat e 137 miliardë eurove që Kievi pritet të ketë nevojë për t’i mbijetuar deri në vitet 2026 dhe 2027. Deri tani, BE-ja i ka dhënë Ukrainës vetëm interesin e gjeneruar nga këto para, por jo paratë vetë. “Kjo është një kohë kritike për Ukrainën për të vazhduar luftën vitin e ardhshëm,” tha një zyrtar finlandez për BBC. “Ka negociata për paqe, por kjo i jep Ukrainës mundësinë të thotë: ‘Nuk jemi të dëshpëruar dhe kemi fonde për të vazhduar luftën’.”
Kreu i Komisionit Evropian tha se gjithashtu do të rrisë koston e luftës për Rusinë.
Pasuritë e ngrira ruse nuk janë opsioni i vetëm mbi tryezë për liderët e BE-së. Një tjetër ide, e mbështetur nga Belgjika, është që BE të marrë hua në tregjet ndërkombëtare duke përdorur buxhetin e saj si garanci. Megjithatë, kjo do të kërkonte një votim unanim dhe Viktor Orban i Hungarisë ka bërë të qartë se nuk do të lejojë më fonde të BE-së për Ukrainën.
Për Ukrainën, orët e ardhshme janë vendimtare, dhe liderët e BE-së kanë theksuar rëndësinë e vendimit për huanë. “E dimë urgjencën. Është e madhe. Të gjithë e ndjejmë. Të gjithë e shohim,” tha Ursula von der Leyen në Parlamentin Evropian.
Kancelari gjerman Friedrich Merz ka luajtur një rol udhëheqës në nxitjen e përdorimit të pasurive ruse, duke thënë në Bundestagun gjerman në prag të samitit se bëhej fjalë për të dërguar një “sinjal të qartë” Moskës se vazhdimi i luftës ishte i pakuptimtë. Zyrtarët e BE-së janë të bindur se kanë një bazë të fortë ligjore për përdorimin e pasurive ruse të ngrira, por kryeministri belg mbetet i papërmbushur. Ministri i tij i Mbrojtjes, Theo Francken, paralajmëroi përpara bisedimeve se do të ishte një gabim i madh të jepet huaja me paratë e Euroclear.
Hungaria shihet si kundërshtari më i madh i këtij hap, dhe përpara samitit, Orban dhe delegacioni i tij sugjeruan madje se plani i pasurive të ngrira ishte hequr nga agjenda e samitit. Një zyrtar i Komisionit Evropian theksoi se nuk ishte e vërtetë dhe se kjo do të ishte çështje për 27 shtetet anëtare në samit.
Robert Fico i Sllovakisë gjithashtu ka kundërshtuar përdorimin e pasurive ruse nëse kjo do të thotë që paratë të përdoren për blerjen e armëve dhe jo për nevoja rikonstruksioni.
Kur të zhvillohet votimi vendimtar, do të kërkohet një shumicë prej të paktën 15 shteteve që përbëjnë 65% të popullsisë së Europës. Çfarëdo që ndodhë, Presidenti i Këshillit Evropian, António Costa, ka premtuar se nuk do të veprojë mbi krye të belgëve. “Ne nuk do të votojmë kundër Belgjikës,” tha ai për transmetuesin publik belg RTBF. “Do të vazhdojmë të punojmë intensivisht me qeverinë belge sepse nuk duam të miratojmë diçka që mund të mos jetë e pranueshme për Belgjikën.”
Belgjika gjithashtu do të ketë parasysh se agjencia e vlerësimit Fitch ka vendosur Euroclear në vëzhgim negativ, pjesërisht për shkak të rreziqeve ligjore “të ulëta” për bilancin e saj nga planet e Komisionit Evropian për përdorimin e pasurive ruse. Shefi ekzekutiv i Euroclear gjithashtu ka paralajmëruar kundër këtij plani.
“Ka shumë pengesa dhe vështirësi akoma në rrugë. Duhet të gjejmë një mënyrë për t’u përgjigjur shqetësimeve të Belgjikës,” shtoi zyrtari finlandez. “Ne jemi në të njëjtin krah me Belgjikën. Do të gjejmë një zgjidhje së bashku për t’u siguruar që të gjitha rreziqet të kontrollohen sa më shumë që të jetë e mundur.”
Megjithatë, Belgjika nuk është vendi i vetëm që ka dyshime, dhe një shumicë nuk është e garantuar.
Kryeministrja italiane, Giorgia Meloni, i ka thënë deputetëve italianë se do të mbështesë marrëveshjen “nëse baza ligjore është e fortë”. “Nëse baza ligjore për këtë nismë nuk do të ishte solide, do t’i jepnim Rusisë fitoren e saj të parë reale që nga fillimi i këtij konflikti.”
Maltë, Bullgaria dhe Republika Çeke gjithashtu thuhet se nuk janë të bindura nga propozimet kontroverse. Nëse marrëveshja kalon dhe pasuritë ruse i jepen Ukrainës, skenari më i keq për Belgjikën do të ishte që një gjykatë të urdhëronte kthimin e parave te Rusia. Disa vende kanë thënë se do të ishin të gatshme të siguronin miliarda euro garanci financiare, por Belgjika do të dëshironte të shihte shifrat që përputhen.
Në çdo rast, zyrtarët e Komisionit janë të bindur se mënyra e vetme për Rusinë për t’i rikuperuar paratë do të ishte të paguante riparime për Ukrainën – në atë moment Ukraina do t’i kthente “huanë për riparime” BE-së.
