Shitja e makinerive të prodhimit të municioneve mes kompanisë belge NLC dhe kompanisë shtetërore Combat Complex Systems kushtoi të paktën 13.8 milionë euro më shumë se çmimi real, sipas raportit të auditimit të KPMG dhe dokumenteve të siguruara nga BIRN.
Ishte 1 korrik 2017 kur Presidenti Aleksandar Vuçiç preu shiritin në Pozhegë duke hapur një fabrikë të re për prodhimin e municioneve në Belo, zbulon BIRN.
“…Më vjen mirë që mund të shihni se si një nga fabrikat më të bukura të industrisë së mbrojtjes është rritur nga asgjëja, nga natyra dhe pylli, ku do të prodhohen 100 milionë copë municion të kalibrit të vogël në vit”, tha Presidenti i Serbisë me atë rast.
Belom duhej të ishte një kompani tjetër në industrinë e dedikuar serbe që do të mbushte buxhetin e Republikës së Serbisë me prodhimin dhe shitjen e municioneve nëpër botë.
Pronar i Beloma është kompania “Combat Complex Systems” (BSS), e cila nga ana tjetër është në pronësi të gjigantit shtetëror për tregti të armëve dhe pajisjeve ushtarake – Jugoimport SDPR.
Megjithatë, përveç faktit që Belom është ende duke operuar me humbje gjashtë vjet pas fillimit të prodhimit, kompania u gjend gjithashtu në qendër të një çështjeje evropiane për shkak të marrëveshjes që pronari i saj, Combat Complex Systems, bëri me Kompania belge New Lauchausse (NLC) për blerjen e makinerive të prodhimit të municioneve në Belom.
Kompania belge ishte nën hetim për shkeljen e sanksioneve të BE-së të vendosura ndaj Rusisë, dhe biznesi me kompanitë serbe ishte ndër problemet potencialisht – kryesisht për shkak të dyshimeve se makineritë ose municionet ishin të destinuara për Rusinë dhe se Serbia është vetëm një vend tranzit.
Nuk kishte asnjë provë për këtë, por hetimi i kryer nga firma audituese KPMG tregoi parregullsi të tjera të shumta, në dëm të kompanive serbe, e me këtë edhe të taksapaguesve serbë – në vlerë të përgjithshme prej së paku 13.8 milionë.
BIRN ka marrë dy raporte nga hetuesi mjeko-ligjor KPMG nga viti 2022, të cilat pretendojnë “dy anomali financiare” në blerjen e linjave të prodhimit për municionin 12.7 x 108 mm të përdorur nga mitralozat e rëndë.
Njëra ka të bëjë me dënimin e pretenduar prej 1.8 milionë euro për shkak se blerësi serb është vonuar me pagesën, ndërsa “anomalia” e dytë ka të bëjë me çmimin e fryrë të transferimit të njohurive, të cilin pala serbe e ka paguar për të paktën 12 milionë më shumë se sa është. realiste.
Raportet e KPMG-së tregojnë se kompania belge nuk kishte dokumentacionin e duhur apo përllogaritjen formale për të justifikuar çmimet, si dhe dëshmi të komunikimit me partnerët serbë për vonesën e pagesës, e cila dyshohet se do të rezultonte me “gjoba” financiare.
“Ka indikacione për mashtrim në shitjen e linjave të prodhimit të municioneve te Jugoimport,” i tha BIRN në atë kohë hetuesi mjeko-ligjor i KPMG, Cihan Kuzkaja.
“Pa dyshim, të gjitha veprimet e mundshme mashtruese janë në dëm të taksapaguesve serbë”, shton autori i raportit, duke theksuar se pyetja për palën serbe është se pse në radhë të parë janë pajtuar për çmime të tilla.
Hetimi i tij zbuloi gjithashtu një ndërmjetës “të fshehur” në biznes – kompaninë private serbe Intermerkur në pronësi të Vladimir Ivanoviç.
Intermerkur nuk ishte në listën e komisioneve të QKL-së, por pronari i saj e koordinonte biznesin me e-mail, diçka që jo të gjithë të përfshirët në biznes e dinin, pohon Kuzkaja dhe shprehet se ka “indikacione se bëhet fjalë për pagesa korruptive. .”
Ivanoviç konfirmoi për BIRN se kishte kontakte me klientin, kompaninë serbe Borbeni Kompleksi Sistem, si dhe me QKL-në belge, duke u dhënë atyre informacione dhe këshilla. Megjithatë, ai pretendon se asnjë nga palët nuk e ka paguar për “ndërmjetësimin”.
BIRN u dërgoi pyetje kompanive serbe të përfshira në blerjen dhe shitjen, si dhe QKL-së belge, por ne nuk morëm përgjigje deri në kohën kur u publikua teksti.
Një ish-punonjës i SDPR-së, i cili punonte në kompani në kohën kur puna ishte kontraktuar me kompaninë belge, thotë për BIRN se dihej që atëherë që linjat e prodhimit ishin të paguara tepër. “Në kompani është folur edhe atëherë. Gjithashtu, në qarqet ushtarake u fol edhe për blerjen e makinerive nga Belgjika. Për këtë kam marrë konfirmimin nga një burim në Ministrinë e Mbrojtjes”, tha ai për BIRN.
“Çdo indikacion për tërheqje të parave përmes mbipagesës duhet të hetohet nga organet kompetente”, thekson ai.
“Anomali” financiare
Combat Complex Systems (BSS) ka kontraktuar me një partner belg dy projekte speciale për blerjen e tre linjave të prodhimit me një vlerë totale prej 74.5 milionë euro. Linjat e prodhimit ishin të destinuara për Bela, e cila u themelua zyrtarisht në vitin 2015.
Tashmë në dhjetor 2014, BSS lidh kontratën e parë me QKL-në për blerjen e një linje prodhimi dhe pajisje për municione të kalibrit 9 mm për pistoleta dhe 7.62×39 mm për pushkë sulmi. Makineritë janë paguar gjithsej 18.5 milionë euro. Auditori i KPMG-së nuk ka parë asnjë “anomali” në këtë marrëveshje.
Një tjetër marrëveshje me vlerë gjithsej 56.2 milionë euro, e kontraktuar në qershor 2016, lidhej me blerjen e linjave të prodhimit të municioneve të kalibrit 12.7×108 mm të përdorur nga mitralozë të rëndë. Në këtë biznes, megjithatë, auditori pa dy anomali financiare, duke treguar për korrupsion të mundshëm.
Konkretisht, BSS dhe QKL kanë nënshkruar një aneks të kontratës në dhjetor të vitit 2020, i cili e rrit çmimin me 1.8 milionë euro shtesë, si gjobë e vendosur ndaj kompanisë serbe për vonesë në pagesë.
Megjithatë, auditori i KPMG-së nuk gjeti prova për një vonesë, duke vënë në dukje se as CEO dhe as drejtuesi i shitjeve të firmës belge nuk mund të shpjegonin se cila pagesë ishte vonuar ose të ofronin ndonjë provë apo llogaritje për të konfirmuar shumën e gjobës.
“Vetëm kur e pyeta vazhdimisht drejtorin e përgjithshëm për sfondin e vërtetë të rritjes së çmimit, ai më pranoi dhe më konfirmoi me shkrim se vetëm 600 mijë euro ishte gjobë për vonesën e BSS dhe se pjesa tjetër prej 1.2 milionë euro ishte në në fakt një tarifë e paguar për përshpejtimin e procesit të dorëzimit të makinerive të mbetura”, thuhet në raport.
Megjithatë, auditori ende nuk pa prova për të justifikuar shifrat dhe vazhdoi të kërkonte email dhe dokumentacion për të justifikuar rritjen e çmimit.
“Pak para përfundimit të hetimeve, më është përcjellë një email ku tregohet përllogaritja bazë e bërë nga shefi i shitjeve. Meta të dhënat treguan se dokumenti u krijua në të njëjtën ditë kur u dërgua emaili”, thotë ai, duke shtuar se nuk mund të përjashtojë që disa nga pagesat të ishin të nevojshme “për të korruptuar individë dhe zyrtarë qeveritarë”.
