Trajtimi i Kosovës dhe Serbisë nga SHBA-ja dhe BE-ja është tema të cilës i ka kushtuar vëmendje të veçantë mediumi amerikan, Foreign Policy, që merret me çështje globale, ngjarje aktuale dhe politikën ndërkombëtare. Në artikullin që mban autorësinë e ekspertit amerikan të politikës së jashtme, Edward P. Joseph, theksohet urdhri i fundit ekzekutiv i presidentit të SHBA-së, Joe Biden, që sipas Joseph, do të duhej ta prekte më së shumti Serbinë. Ai thekson.
Zgjerimi i urdhrit ekzekutiv për ta luftuar korrupsionin në Ballkan, si dhe paralajmërimi i masave ndaj atyre që nuk zbatojnë marrëveshjet e specifikuara, minojnë proceset demokratike dhe të drejtat e njeriut trajtohet si qëndrim që përfaqëson shkëputjen e mbprehtë të administratës Biden nga administrata e kaluar.
Urdhri ekzekutiv ia siguron Bidenit katalizatorin për të mbledhur mbështetje midis aleatëve të SHBA-së në samitet e javës së ardhshme të BE-së dhe NATO-s, duke dërguar një sinjal të fuqishëm të unitetit perëndimor përpara takimit të presidentit amerikan me presidentin rus Vladimir Putin në Gjenevë. Për fat të keq, inercia në Bruksel – dhe brenda vetë departamentit të shtetit të administratës – paraqet një pengesë të fortë për realizimin e vizionit parimor të përcaktuar nga presidenti i SHBA-së dhe sekretari i tij i shtetit. Për momentin, Shtetet e Bashkuara dhe BE-ja kanë një sistem me dy nivele kur bëhet fjalë për standardet demokratike në Ballkan – një rrugë e privilegjuar, pa asnjë të keqe për Serbinë dhe një rrugë më e rreptë për fqinjët aspirantë të Serbisë për në BE, shkruan Foreign Policy.
Është një paradoks i rrezikshëm: Regjimi më anti-demokratik i rajonit, qeveria serbe e udhëhequr nga presidenti Aleksandar Vuçiq merr trajtimin më të favorshëm nga zyrtarët e SHBA-së dhe BE-së. Ndryshe nga diktatorët e Luftës së Ftohtë si Josip Broz Tito i Jugosllavisë të cilin Perëndimi e mbështeti, Vuçiq është një mjet për kundërshtarët e Perëndimit, Rusinë dhe Kinën. Beogradi praktikon dhe promovon demokracinë joliberale të aleatit të tij kryesor në BE, Hungarisë. Kandidimi i Serbisë për anëtarësim në BE është kryesisht absurditet. Ndërsa fqinjët e tij luftojnë për të drejtën për të hapur negociata me BE-në, Beogradi është i ngordhur, pasi ka mbyllur vetëm dy nga 35 kapitujt e negociatave të pranimit në kandidaturën tetë-vjeçare. Vitin e kaluar, Serbia nuk hapi asnjë kapitull të ri të pranimit, theksohet tutje në këtë artikull, transmeton Gazeta Express.
Sipas Foreign Policy, trajtimi i pabalancuar perëndimor ndaj Serbisë përfaqëson elementin më intrigues dhe domethënës për rendin ekzekutiv të zgjeruar – dhe ndër sfidat kryesore për misionin e përgjithshëm të Bidenit për të mbledhur mbështetjen evropiane për demokracinë. Serbia ka formën më të sofistikuar dhe të gjerë të korrupsionit në rajon. Akademiku i njohur serb, Dushan Pavloviq, e quan atë “nxjerrje institucionale”. Plaçkitja e regjimit të Vuçiqit është sistematike, jo vetëm oportuniste. Siç shpjegon Pavloviq, burimet e nxjerra nga arkat e shtetit e furnizojnë regjimin me fuqi dhe burime për ta kontrolluar rrëfimin kombëtar, për t’i margjinalizuar dhe frikësuar kundërshtarët dhe aktivistët, dhe për të sunduar për një kohë të pacaktuar. Zgjedhjet bëhen parodi.
Mediumi amerikan thotë se Serbia është shembulli kryesor në rajon me rrezikun kryesor të korrupsionit të theksuar nga Biden – ajo “minon besimin në proceset demokratike”. E megjithatë – shkruan Foreign Policy – zyrtarët e SHBA-së dhe BE-së jo vetëm që e kanë anashkaluar korrupsionin në Serbi, por ata gjithashtu e kanë vlerësuar vazhdimisht regjimin e Vuçiqit si “udhëheqësin politik dhe ekonomik në rajon”, një vizion zhgënjyes për një kapital mbizotërues që vazhdon t’i destabilizojë fqinjët e tij më të vegjël. Në vend që ta shtyjnë qeverinë për reforma, zyrtarët amerikanë kanë bërë presion ndaj aktivistëve për t’i minimizuar ankesat e tyre dhe për të bashkëpunuar me autoritetet që i ngacmojnë ata. Zyrtarët i kanë bërë thirrje publike opozitës që të marrë pjesë në zgjedhje krejtësisht të padrejta, duke u hequr liderëve të opozitës një formë të vetvetes – kërcënimin e bojkotit. Vuçiqi mund të pretendojë me saktësi se ai ka mbështetjen e SHBA-së dhe BE-së ndërsa ringjall dhe përmirëson autoritarizmin elektoral të ish-udhëheqësit Sllobodan Millosheviq në shtëpi dhe ringjall vizionin e një Serbie të Madhe destabilizuese në rajon.
Ndërkohë, fqinjët e Serbisë kontrollohen rregullisht për korrupsionin e tyre. Shqipërisë i është mohuar prej kohësh mundësia për t’i hapur negociatat e saj për anëtarësimin në BE për shkak të korrupsionit dhe prapambetjes së lidhur me praktikat demokratike. Shtetet e Bashkuara sapo sanksionuan ish-kryeministrin shqiptar Sali Berisha, i cili ka kohë që nuk ka pushtet.
Urdhri i ri ekzekutiv paralajmëron mundësinë për ndryshime shumë të nevojshme. Por sinjalet e hershme janë të përziera. Ndërsa ambasadori amerikan në Shqipëri postoi menjëherë njoftimin e Shtëpisë së Bardhë, duke vënë në dukje aplikimin e tij në Shqipëri, ambasadori amerikan në Serbi në vend të kësaj shkroi me përgëzime për yllin e NBA, Nikolla Jokiq, i cili është serb, për zgjedhjen si MVP i ligës. Biden dhe Blinken tashmë kanë lëshuar disa deklarata të forta dhe të qarta për udhëheqësit rajonalë, vetëm për të parë zyrtarë të rangut më të ulët që i hollojnë ata. Në shkurt, Biden i shkroi Vuçiqit, duke i bërë thirrje udhëheqësit serb të bëjë reforma dhe ta njohë Kosovën. Ambasada amerikane me shpejtësi mohoi se kjo përfaqësonte një ndryshim në politikën e SHBA-së. Zyrtarët atëherë deklaruan se njohja është thjesht një gjë “ideale”, duke përqafuar pozicionin e BE-së. Në prill, Departamenti i Shtetit u tërhoq përsëri kundër “spekulimeve të pajustifikuara në lidhje me ndryshimin e kufijve në rajonin e Ballkanit përgjatë vijave etnike” vetëm për ta parë një zyrtar amerikan të mbante të hapur derën për këtë qasje.
