Ishte para afro tre muajsh kur u zhvillua takimi i fundit trepalësh i Nivelit të Lartë në Bruksel. Ky takim qe thirrur në urgjencë për çështjen e targave “KM, PZ, etj”.
Përfaqësues i Lartë i BE’së, Josep Borrell, e kishte shpallur takim të pasuksesshëm. Palët s’ishin pajtuar për asgjë, deklaronte ai, derisa peshën e fajit e rëndonte ekskluzivisht në palën kosovare.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, nuk ishte pajtuar me propozimet e kryediplomatit evropian. Kurti kishte shpjegimin e tij për mossuksesin e këtij takimi. Sipas tij, ishte Borrell ai i cili tërë takimin e kishte reduktuar në çështje targash.
Në vend u krijua gjendje histerie dhe mosdurimi ndaj Përfaqësuesit të Lartë, Borell, ku eksponentë të partisë në pushtet nisën fushatë dehumanizuese ndaj diplomatit, duke ia shtrembëruar mbiemrin madje edhe si “Vorrell”.
“Sundimi i ligjit nuk duhet të shërbejë si pretekst për tensionim dhe eskalim të situatës”, ishte shprehur Borrell në konferencë për media pas takimit, deklaratë kjo e cila qe kuptuar si mbështetje e hapur ndaj pozicionit serb në raport me shtrirjen e ligjshmërisë dhe sovranitetit në Veri.
Borrell pati dhënë një paralajmërim nëse procesi vazhdon të shkojë në krizë-pas-krize.
“Nuk mund të vazhdojmë më me menaxhim të krizë-pas-krize”, thoshte Borrell, teksa shtonte se mosmarrëveshja e sotme “do të thotë se duhet të nxjerrim konkluzionet se si ky proces i negociatave po vazhdon”.
“Për hir të transparencës, ne parashtruam një propozim që mund ta shmangte këtë situatë të rrezikshme. Presidenti Vuçiç e pranoi, por për fat të keq kryeministri Kurti nuk e pranoi”, pati thënë Borrell.
Që atëherë, ndonëse ka propozim të njëzet e shtatë shteteve të BE’së për normalizim të marrëdhënieve si marrëveshje e ndërmetme ose “bazë”, takim mes Albin Kurtit dhe Aleksandar Vuçiq, nuk ka pasur.
Sot, situata është kthyer mbrapsht.
Është Vuçiq ai i cili nuk pranoi thirrjen e Përfaqësuesit të Lartë të BE’së për takim të Nivelit të Lartë në Bruksel, “Nuk vij si turist në Bruksel, mos më thirrni”, tha ai, derisa shtoi se parakusht i këtij takimi “është formimi i Asociacionit të Komunave Serbe”.
I gjithë aparati shtetëror serb është aktivizuar në artikulimin e qëndrimit të tyre se themelimi i këtij Asociacioni “është kusht i të gjitha kushteve” për vazhdimin e bisedimeve.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ndërkaq, këtij kushti serb iu kundërpërgjigj me gjashtë kushte për themelimin e tij.
Kushtet e Kurtit nuk e kanë marrë mbështetjen amerikane, të cilat as që janë deklaruar për to, përveç se i janë referuar letrës Chollet-Escobar botuar më 31 janar se Asociacioni “duhet të bëhet”.
Edhe gjermanët s’i kanë parë si të duhura kushtet e Kurtit në kontekstin aktual. Situata është e brishtë në Veri, dhe ajo s’duhet kushtëzuar, thanë nga ambasada gjermane ditë më parë për Insajderin.
Edhe Këshilli Evropian, kërkoi që marrëveshjet paraprake të zbatohet “plotësisht dhe pa kushtëzime” duke iu referuar specifikisht Asociacionit të viteve 2013/2015.
Amerikanët janë angazhuar madje edhe me organizime konkrete të mbledhjeve për të diskutuar për themelimin e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe.
Fërkimet Kurti-Escobar për Asociacionin
Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe është bërë mollë sherri mes Kryeministrit të Kosovës, Albin Kurtit dhe Zëvendës Ndihmës Sekretarit amerikan të Shtetit, Gabriel Escobar, shkruan Insajderi.
Fërkimet deklarative mes dyve tashmë janë plasuar edhe në publik.
Tensionet dolën në sipërfaqe kur emisari amerikan haptas u shpreh se Asociacioni do të bëhej “me ose pa” përfshirjen e qeverisë kosovare.
Kurti s’ka nevojë të pajtohet, u shpreh Escobar kohëve të fundit. “Kosova tashmë është pajtuar” u shpreh ai në një intervistë dhënë për VoA.
Ndërkaq, kryeministri kosovar, në një intervistë RFE iu përgjigj Escobar-it me një pritshmëri, e cila, sipas tij, duhej të kishte qenë asimetrike në krahun e kundërt.
Është dashur që në Beograd të thotë “Serbia duhet ta njohë Kosovën pavarësisht Presidentit të Serbisë” e jo në Kosovë të thotë “Asociacioni duhet të bëhet pavarësisht Kryeministrit të Kosovës”, tha Kurti.
Madje, Kurti, edhe takimin e thirrur nga ambasada amerikane më 31 janar për të diskutuar për Asociacionin, ia atribuoi “këmbënguljes” së Escobar-it. Në këtë takim, ai tha se “nuk më kanë ftuar”.
Escobar kishte bërë të ditur se në rast të mospërfshirjes së qeverisë kosovare në diskutimet për zhvillimin e një modeli për Asociacionin e komunave me shumicë serbe, do të kërkoheshin “partnerë alternativë”
Kurti, në anën tjetër, vazhdon të mirëmbajë qëndrimin se Asociacion të ndërtuar mbi kritere etnike nuk mund të ketë në Kosovë. Argumentimi i tij është se një gjë të tillë “nuk e duron” kushtetutshmëria e vendit.
Ai shtoi edhe një pyetje të re, që në masën më të madhe, ndonëse jo në mënyrë eksplicite, i adresohbet Gabriel Escobar-it.
Kurti thotë se ata që kërkojnë Asociacionin përtej të drejtave që Plani i Ahtisaarit ua siguron komunitetit serb, “mbajnë barrën e argumentimit”.
Pra, sipas Kurtit, argumentimi çfarë bën Escobar, nuk është i shëndosh.
“Jam gati për bisedime për të drejtat e pakicave, të komuniteteve joshumicë, jam gati për këtë. Por duhet ta kuptoni se është shumë e rëndësishme që ata që duan më shumë të drejta sesa u jep plani i Ahtisaarit, e mbajnë barrën e argumentimit – pse u duhen më shumë”.
“Ahtisaari mori çmimin Nobel për Paqe, çfarë do ta plotësonte planin e Ahtisaarit, cilat janë argumentet për të metat e tij. Barra e argumentit duhet të jetë mbi ata që kërkojnë diçka tjetër apo diçka më shumë”, tha ai në televizionin publik.
Çfarë thotë argumentimi i Escobar-it?
“Ata [serbët e Kosovës] kanë disa shqetësime legjitime”, tha në një intervistë për RFE, Escobar në kohën e barrikadimit të pjesës veriore, derisa shtoi se ”gjëja më e rëndësishme që SHBA-ja do, është të shohë krijimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe”.
“Unë u kam thënë njerëzve se Shtetet e Bashkuara do ta ndihmojnë këtë qeveri që ta zbatojë këtë. Nga pozicioni ynë, është një detyrim ndërkombëtar, ligjërisht i obligueshëm”.
Escobar, për herë të parë, qe shprehur hapur se “një politikan i vetëm në një parti të vetme politike nuk mund të largohet nga ky detyrim”, me “politikanin e vetëm” duke aluduar në Kryeministrin e Kosovës, Albin Kurtin, shkruan Insajderi.
Se ShBA do të niste punimet për këtë Asociacion të shumëkontestuar, Escobar ishte shprehur se “Ky do të jetë kontributi ynë në procesin e dialogut”.
Ky Asociacion, sipas Escobar-it, nuk ka të bëjë asgjë me Serbinë, por në mbushjen e boshllëkut ekzistues mes Qeverisë qendrore të Kosovës dhe pakicës serbe.
“Kjo ka të bëjë me marrëdhënien ndërmjet Qeverisë dhe komunitetit minoritar, në kuadër të strukturës kushtetuese të Kosovës dhe plotësisht sipas ligjeve të Kosovës”.
“Unë e shoh këtë si mundësi për t’i përmirësuar marrëdhëniet ndërmjet grupeve, dhe jo si mundësi e një shteti tjetër që të ndërhyjë në çështjet e brendshme të Kosovës”, thoshte Escobar.
Asociacioni dhe plani franko-gjerman
Escobar në intervistën e fundit dhënë për VoA, u shpreh se Asociacioni dhe plani frnako-gjerman “nuk janë krejtësisht të ndërlidhura” dhe la të kuptojë se themelimi i saj duhet t’i paraprijë planit për normalizim.
Në anën tjetër, edhe neni i 7 i planit për normalizim, përmban kërkesën për sigurimin “e një niveli adekuat vetëqeverisjeje për komunitetin serb në Kosovë”, pikë kjo e cila vetëm se e frazon ca më ndryshe Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe, shkruan Insajderi.
Në anën tjetër, Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka kërkuar që Asociacioni t’i paraprijë planit franko-gjerman, në kontekstin e asaj që Serbia ta pranojë atë plan.
Kujtojmë se në nëntor të vitit të kaluar, pas tensioneve me çështjen e targave “KM, etj”, serbët u dorëhoqën nga institucionet e Kosovës në Veri dhe rikthyen strukturat paralele.
Sipas tyre, ata s’do të kthehen në institucione pa u formuar Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe siç është dakordësuar në vitin 2013 dhe në parimet e vitit 2015, parime këto të cilat janë kontestuar në një aktvendim të Gjykatës Kushtetuese në dhjetor të atij viti./
