Departamenti amerikan i Shtetit në raportin e ri për “Klimën e Investimeve” në Kosovë për vitin 2023, ka shkruar se Investimet Direkte të Huaja në Kosovë “mbeten” të kufizuara derisa remitencat e dërguara nga diaspora vazhdojnë të jenë shtytësi më i madh ekonomik i vendit.
Në raportin e DASh thuhet se potenciali i Kosovës për të tërhequr Investime Direkte të Huaja është i kufizuar për shkak të disa problemeve strukturore si “integrimi i kufizuar ekonomik rajonal dhe global; ndërhyrja politike në ekonomi dhe gjyqësor; furnizim jo i besueshëm me energji; një sektor i madh informal; vështirësi në vendosjen e të drejtave pronësore; korrupsioni; dhe sundimi i dobët i ligjit, duke përfshirë mungesën e zbatimit të kontratave”.
“…Aftësia e vendit për të mbështetur rritjen mbështetet ndjeshëm në mbështetjen financiare ndërkombëtare dhe remitancat. Mosmarrëveshja e vazhdueshme e Kosovës me Serbinë dhe mungesa e njohjes formale nga shumë vende dhe organizata ndërkombëtare, përfshirë Kombet e Bashkuara, gjithashtu pengon investimet dhe krijon pengesa për të bërë biznes”, thuhet në raportin e Departamentit të Shtetit.
DASh, megjithatë, thotë se ekonomia kosovare ka treguar “elasticitet të konsiderueshëm” pas tronditjeve që kishin buruar nga pandemia dhe rritja e shpejtë e çmimeve të mallrave, teksa citon edhe vlerësimin e Fondit Monetar Ndërkombëtar se rritja ekonomike në vend për vitin 2023 parashihet të jetë 3.8 përqind.
Në këtë raport trajtohen edhe tensionet në veri të vendit si pasojë e marrëdhënieve të panormalizuara ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
“Mungesa e marrëdhënieve të normalizuara me Serbinë, nga e cila Kosova u shkëput në vitin 1999 dhe shpalli pavarësinë në vitin 2008, mbetet një burim tensionesh politike dhe kërcënimesh për konfrontime të dhunshme, veçanërisht në katër komunat veriore të Kosovës me shumicë serbe. Një shembull i fundit dhe ilustrues përfshin një njoftim të qeverisë së Kosovës në tetor 2022 për zbatimin e një vendimi të mëparshëm që kërkonte shkëmbimin e targave të Serbisë me targat ‘RKS’ të lëshuara nga Republika e Kosovës. Si përgjigje ndaj këtij njoftimi dhe rritjes së tensioneve, u ngritën barrikada në katër komunat veriore të Kosovës duke bllokuar rrugët e transportit brenda dhe jashtë rajonit”, thuhet në raport.
“Edhe serbët e Kosovës dhanë dorëheqje masive nga institucionet e Kosovës. Nëpërmjet dialogut të ndërmjetësuar nga BE dhe angazhimit diplomatik të nivelit të lartë, tensioni u qetësua. Përveç kësaj, Kosova dhe Serbia ranë dakord për një propozim të BE-së për normalizimin e marrëdhënieve në shkurt të vitit 2023 dhe më pas ranë dakord për një aneks implementues më 18 mars. Që nga prilli 2023, negociatat po vazhdonin për zbatimin e marrëveshjeve për normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve”, vazhdon raporti.
Raporti i DASh mungesën e njohjes së Kosovës nga Serbia e sheh si problematike për vendin në një numër çështjesh, e në këtë rast edhe në kryerjen e aktiviteteve të përditshme të biznesit.
“Kosova nuk është anëtare e Kombeve të Bashkuara dhe fqinjët rajonalë Serbia dhe Bosnja e Hercegovina janë ndër vendet që nuk e njohin shtetësinë e saj. Mungesa e njohjes gjithashtu e ekspozon Kosovën ndaj vështirësive delikate teknike në kryerjen e aktiviteteve të përditshme të biznesit”.
“Për shembull, Kosova nuk është e listuar në listën ISO 3166 të vendeve, gjë që rezulton në shumë kompani dhe shërbime që nuk e listojnë Kosovën në menunë rënëse të vendeve dhe detyron bizneset në Kosovë që ose të regjistrohen dhe të devijojnë biznesin e tyre përmes një vendi të tretë ose i bën ata të paaftë për të përdorur shërbime të tilla. Mungesa e Domenit të Nivelit të Lartë të Kodit të Shtetit (ccTLD) në Kosovë e bën më të vështirë gjurmimin e sulmeve kibernetike”, thuhet në raport.
