Vaji i ullirit është një yndyrë e gjithanshme që krijohet përmes shtypjes, bluarjes dhe nxjerrjes së ullinjve për të marrë vajin e tyre, shkruan ‘health’, transmeton Gazeta Enigma.
Ky vaj ushqyes është i pasur me përbërës mbrojtës që ndikojnë pozitivisht në shëndet në disa mënyra, duke përfshirë mbrojtjen kundër sëmundjeve të zemrës dhe diabetit të tipit 2.
Vaji i ullirit, është një komponent i rëndësishëm i dietës mesdhetare, e cila konsiderohet si një nga modelet më të shëndetshme të të ushqyerit në botë.
Përfitimet shëndetësore të vajit të ullirit: Promovon shëndetin e zemrës
Sëmundjet e zemrës janë shkaku kryesor i vdekjes në SHBA. Zgjedhja e dietës dhe stilit të jetesës mund të ndihmojë në uljen e rrezikut të sëmundjeve të zemrës duke promovuar nivele të shëndetshme të lipideve në gjak, presionin e gjakut, përmirësimin e funksionit të enëve të gjakut dhe parandalimin e aterosklerozës.
Ateroskleroza është termi mjekësor për trashjen ose ngurtësimin e arterieve të shkaktuara nga grumbullimi i pllakave. Pllaka formohet ngadalë me kalimin e kohës pasi yndyrat, qelizat e gjakut, kolesteroli dhe substanca të tjera grumbullohen në arteriet tuaja, duke kufizuar rrjedhën e gjakut. Ateroskleroza është shkaktari kryesor i sëmundjeve të zemrës.
Dietat e pasura me vaj ulliri, të tilla si modelet e të ushqyerit të njerëzve që jetojnë përgjatë bregdetit të Detit Mesdhe, janë treguar se mbrojnë nga faktorët e rrezikut të sëmundjeve të zemrës si ateroskleroza.
Vaji i ullirit përmban komponime, duke përfshirë antioksidantë fenolik, që ulin prodhimin e molekulave inflamatore që nxisin aterosklerozën. Për shembull, oleuropeina është një përbërës fenolik që gjendet në vajin e ullirit që ndihmon në reduktimin e inflamacionit dhe pengon shprehjen e molekulave ngjitëse, të cilat luajnë rol kyç në zhvillimin dhe përparimin e aterosklerozës.
Studimet tregojnë se dietat e pasura me vaj ulliri mund të ndihmojnë në reduktimin e progresionit të aterosklerozës. Një studim i vitit 2021 që përfshiu 939 njerëz me sëmundje të zemrës, zbuloi se pjesëmarrësit që ndoqën një dietë mesdhetare të pasur me vaj ulliri për shtatë vjet, kishin ulur progresionin e aterosklerozës, siç matet nga trashësia e dy shtresave të brendshme të arteries karotide (IMT-CC) dhe lartësia e pllakës në arterien karotide, krahasuar me ata që ndiqnin një dietë të ulët.
Për më tepër, konsumimi i rregullt i vajit të ullirit mund të ndihmojë në uljen e kolesterolit LDL, dhe rritjen e niveleve të kolesterolit HDL, mbrojtës të zemrës dhe uljen e presionit të gjakut, të gjitha këto mund të ndihmojnë në parandalimin e sëmundjeve të zemrës.
Një studim i vitit 2021 që përfshiu të dhëna për 92,978 amerikanë zbuloi se ata që më shumë se një ½ lugë gjelle vaj ulliri në ditë kishin një rrezik 14% më të ulët të sëmundjeve të zemrës në krahasim me njerëzit që nuk konsumonin vaj ulliri.
I pasur me komponime Anti-inflamatore dhe Antioksidante
Një nga arsyet kryesore pse konsumimi i vajit të ullirit lidhet me rrezikun e reduktuar të sëmundjes është sepse ai është i përqendruar në përbërës që ndihmojnë në reduktimin e inflamacionit dhe mbrojtjen nga dëmtimi qelizor.
Vaji i ullirit përmban më shumë se 200 komponime bimore, duke përfshirë karotenoidet, sterolet dhe polifenolet si hidroksitirozoli (HT) dhe acetati hidroksitirozol (HT-ac), të cilat veprojnë si antioksidantë të fuqishëm në trup.
Këto komponime pengojnë rrugët inflamatore në trup dhe mund të ndihmojnë në reduktimin e shënuesve të inflamacionit, si proteina C-reaktive (CRP) dhe interleukin-6 (IL-6).
Një rishikim i vitit 2015 i 30 studimeve që përfshinte 3,106 pjesëmarrës zbuloi se plotësimi me vaj ulliri në doza që varionin nga 1 miligram (mg) deri në 50 mg në ditë çoi në reduktime të konsiderueshme në CRP dhe IL-6 në krahasim me trajtimet e kontrollit.
Për shkak se vaji i ullirit është kaq i lartë në substanca anti-inflamatore, mund të përfitojë ata me sëmundje inflamatore si artriti reumatoid (AR). Një studim i vitit 2023 që përfshiu 365 njerëz që jetonin me RA zbuloi se konsumi më i lartë i vajit të ullirit ishte i lidhur me një efekt të rëndësishëm favorizues në aktivitetin e sëmundjes AR dhe nivele më të ulëta të shënuesve inflamatorë si CRP.
Mund të ndihmojë në uljen e rrezikut të përgjithshëm shëndetësor
Përfshirja e më shumë vaj ulliri në dietën tuaj mund të ndihmojë në uljen e rrezikut të sëmundjeve të zakonshme, si diabeti i tipit 2, dhe mund t’ju ndihmojë të jetoni një jetë më të gjatë dhe më të shëndetshme.
Një studim i vitit 2017, i katër studimeve të grupit dhe 29 sprovave të rastësishme të kontrollit, zbuloi se njerëzit në kategorinë më të lartë të marrjes së vajit të ullirit kishin një rrezik 16% të reduktuar të zhvillimit të diabetit të tipit 2 krahasuar me njerëzit në kategorinë më të ulët të konsumit. Përveç kësaj, rishikimi zbuloi se plotësimi i vajit të ullirit përmirësoi shënuesit e kontrollit afatgjatë të sheqerit në gjak dhe sheqerit në gjak të agjërimit te njerëzit me diabet të tipit 2 krahasuar me grupet e kontrollit, që do të thotë se vaji i ullirit mund të jetë efektiv për parandalimin e diabetit të tipit 2 dhe përmirësimin e rezultateve shëndetësore te njerëzit me diabet ekzistues.
Në mënyrë të ngjashme, studimi i vitit 2022 zbuloi se çdo porcion shtesë prej 25 gramësh në ditë vaj ulliri shoqërohej me një reduktim të konsiderueshëm prej 22% të rrezikut të diabetit të tipit 2. Studimi zbuloi gjithashtu se konsumi i vajit të ullirit uli rrezikun e vdekjes nga të gjitha shkaqet.
Për më tepër, një studim i vitit 2022 që përfshinte të dhëna për 92,383 amerikanë zbuloi se pjesëmarrësit që konsumonin më shumë vaj ulliri kishin një rrezik 17% më të ulët të vdekshmërisë të lidhur me kancerin, një rrezik 29% më të ulët të vdekshmërisë të lidhur me sëmundjet neurodegjenerative dhe një rrezik 18% më të ulët të vdekshmërisë të lidhur me sëmundjet e frymëmarrjes.
Studiuesit arritën në përfundimin se zëvendësimi i dhjetë gramë yndyrave në ditë si gjalpi, majoneza dhe margarinë me të njëjtën sasi vaj ulliri lidhej me një rrezik 8%-34% më të ulët të vdekjes nga të gjitha shkaqet. /Gazeta Enigma
