Ish-drejtori i Klinikës Emergjente në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës, Basri Lenjani, ka folur për pasojat në shëndetin e njeriut nga përdorimi i mjeteve piroteknike, meqë tashmë jemi në prag të festave të fundvitit dhe shumë qytetarë zgjedhin të festojnë me fishekzjarrë të ndryshëm.
Në një postim në rrjetin social Facebook, Lenjani ka dhënë disa rekomandime dhe këshilla mjekësore gjatë përdorimit të mjeteve piroteknike, teksa ka apeluar qytetarët që të kenë kujdes të shtuar.
“Kujdesi juaj gjatë përdorimit të mjeteve piroteknike, armëve të zjarrit, alkoholit dhe kujdes aksidenteve në trafik, sepse mund të jep lot dhe pikëllim, ndërsa siguria dhe kujdesi i juaj jep jetë të shëndetëshme.
Mjetet piroteknike janë mjete shpërthyese, ose një imitim i municioneve shpërthyese si; granatave, bombave, etj), por është projektuar në mënyrë të tillë që të mos të shkatojnë dëmtime të rënda”, shkroi ai.
Ai ka ndarë edhe detaje nga raporti vjetor 2022 nga Komisioni i Sigurisë së Produkteve të Konsumatorit në Shtetet e Bashkuara të Amerikës për fishekzjarrët, ku thuhet se 11 persona kanë humbur jetën si pasojë e lëndimeve të marra nga mjetet piroteknike
“EPIDEMILOGJIA. Sipas një raporti vjetor 2022 të Komisionit të Sigurisë së Produkteve të Konsumatorit të SHBA-së për Fishekzjarret, 11 persona vdiqën nga lëndimet e lidhura me fishekzjarrët vitin e kaluar, fishekzjarrët ishin më të rrezikshmit që plagosën 1300 njerëz dhe 600 u plagosën nga xixëllonjat.
Zyrtarët thanë se mbi 10,000 njerëz u trajtuan në dhomat e urgjencës për lëndimet e marra nga të gjitha llojet e fishekzjarreve.
Raporti detajon që konsumatorët duhet të jenë të vetëdijshëm se 73% e lëndimeve të lidhura me fishekzjarrët kanë ndodhur në javët para ose pas 4 korrikut.
Zyrtarët thanë se 38% e lëndimeve ishin djegie dhe shumica e plagëve u pësuan në duar dhe gishta ose në fytyrën e viktimave.
Xixëllonjat mund të jenë një opsion më i sigurt për fëmijët për të festuar ndërsa të rriturit ndezin fishekzjarre më të rrezikshme.
Megjithatë, sipas Komisionit të Sigurisë së Produkteve të Konsumatorit të SHBA-së, xixëllonjat mund të nxehen shumë, si dhe mesatarisht midis 1,800 dhe 3,000 gradë Fahrenheit kur ndizen, gjë që mund të shkaktojë djegie ose lëndime të tjera”, shpjegoi dr.Lenjani.
Specialisti i Mjekësisë Emergjente ka folur edhe për shitjen e mjeteve piroteknike.
“Shënim shitësitë dhe përdoruesit: Ju duhet të respektoni ligjet dhe rregulloret e juridiksioneve të tjera, edhe kur ato ndryshojnë nga ligji dhe rregulloret. Ju gjithashtu duhet të vazhdoni të pajtoheni me Aktin dhe Rregulloret.
Si rregull, respektoni rregulloren më të rreptë. Është përgjegjësi e piroteknikut përgjegjës që të jetë në dijeni të të gjitha autoriteteve përkatëse, të tilla si shëndeti dhe siguria në punë ose organet komunale dhe të sigurojë që të gjitha rregulloret dhe udhëzimet të ndiqen.
Shih ligjet aktuale. Republikës së Kosovës në lidhje me shitje dhe përdorimin e mjeteve piroteknike….”, shkroi Lenjani.
Dr.Lenjani ka sqaruar edhe shenjat dhe simptomat të cilët mund t’i kenë personat që bëjnë pjesë në grupin e cenueshëm nga përdorimi i mjeteve piroteknike.
Sipas tij, shenjat dhe simptomat mund të përfshijnë kollë të përsëritur, gulçim ose vështirësi në frymëmarrje, fëshfëritje e shtrëngim në gjoks.
“Mund të shkaktojë vështirësi në frymëmarrje sidomos për “individët me astmë dhe me sëmundje të tjera të zemrës ose mushkërive, te të moshuarit, fëmijët shumë të vegjël si dhe tek gratë shtatzëna”.
Shenjat dhe se simptomat mund të shfaqen deri në disa javë pas ekspozimit dhe se kushdo me simptoma të përkeqësuara duhet të kontaktojë ofruesit e tyre të kujdesit shëndetësor”, u shpreh ai.
Ish-drejtori i Emergjencës ka ndarë këshilla mjekësore për personat që vuajnë nga sëmundje kardiovaskulare, e të cilëve mund t’iu përkeqësohet gjendja shëndetësore nga fishekzjarrët.
“Më të rrezikuarit janë të rinjtë, të moshuarit dhe ata individë të ndjeshëm me sëmundje të frymëmarrjes ose të zemrës, nënat shtatëzënë etj.
Kur grimcat e vogla dhe gazrat në tymin e fishekzjarreve thithen në mushkëri, mund të shkaktojë sulme astmatike, përkeqësim të bronkitit kronik dhe te emfizemës dhe të shkaktojë anginë (dhimbje gjoksi) te disa njerëz me sëmundje të zemrës.
Personat me rrezik duhet të shmangin aktivitetin e gjerë fizik jashtë ose të qëndrojnë në ambiente të mbyllura me dritare dhe dyer të mbyllura. Ata që përjetojnë efekte shëndetësore duhet të kontaktojnë një ofrues të kujdesit mjekësor.
Rekomandehet personave me rrezik të marrin masa paraprake shtesë gjatë orëve të pikut të ndotjes së ajrit, disa orë ekspozim ndaj niveleve të larta të ndotja e grimcave mund të ndikojë tek ata me kushte themelore shëndetësore”, shtoi ai në sqarimin e tij.
Kujtojmë se vitin e kaluar, kanë qenë kryetarët e Komunave ata të cilët kanë vendosur për ndalimin e përdorimit të mjeteve piroteknike.
Sipas njoftimit të Ministrisë së Punëve të Brendshme të Kosovës në vitin 2022, shitja e mjeteve piroteknike është e paligjshme.
Krahas kësaj, edhe përdorimi i tyre është i paligjshëm.
“Shitja e mjeteve piroteknike është e paligjshme. Një nga mënyrat për të parandaluar përdorimin e tyre, dhe rrjedhimisht dëmtimet e mundshme, është denoncimi i shitësve. Edhe përdorimi është i paligjshëm”, thuhej në njoftimin e MPB-së.
Tutje, MPB-ja kishte bërë të ditur se gjobat për këto shkelje variojnë nga 200 deri në 500 euro për përdorim dhe 3 deri në 10 vjet burg për prodhimin dhe tregtimin e mjeteve piroteknike.
