Liga më e pasur e futbollit në botë fillon një sezon të ri në Angli, ndërsa pjesa tjetër e Evropës kërkon mënyra për të arritur hapin. Jashtë fushës, Premier League është një “mashtrues komercial” me marrëveshje transmetimi në mbarë botën, duke nxitur transferimet e lojtarëve dhe pagat që shumica e të tjerëve nuk mund t’i përballojnë. Kjo ndihmon për të shpjeguar pse disa klube krijuan projektin e Superligës Evropiane.
Pasuritë e ligës e ndihmuan kampionin e Anglisë, Manchester City, të bëjë nënshkrimin e verës. Ardhja e Erling Haalandit nga Borussia Dortmund i kushtoi Cityt më shumë se 100 milionë euro, përfshirë edhe tarifat e agjentëve. Ndërsa Haaland ishte një tifoz i Cityt në fëmijëri, babai i të cilit luante atje, ai u josh gjithashtu në një ligë të fortë që shmang dominimin e një klubi të parë së fundmi në Gjermani, Itali dhe Francë. Në fushë, pesë skuadra të ndryshme kanë fituar Premier Leaguen në 10 sezonet e fundit, duke përfshirë titullin mahnitës të Leicesterit në vitin 2016.
Megjithëse, City ka katër nga pesë titujt e fundit, dy ishin duele epike me Liverpoolin. Liga e Kampionëve po e ndien gjithashtu fuqinë e Premier Leagues, me katër skuadra të ndryshme në katër finalet e fundit, duke përfshirë dy ndeshje të tëra angleze. Liverpooli ishte në tri nga pesë finalet e fundit, ndërsa fitoi vetëm një titull në Premier League. Të njëjtat katër skuadra – City, Liverpooli, Chelsea dhe Tottenhami – janë përfaqësuesit e Anglisë në Ligën e Kampionëve këtë sezon. Manchester Unitedi dhe Arseali u kualifikuan vetëm në Ligën e dytë të Evropës dhe janë klubet më të pasura në të. Futbolli anglez ka dominim financiar karshi ligave të tjera kryesore të Evropës, që po përpiqen ta sfidojnë.
Fitimi i Anglisë
Të drejtat e transmetimit të Premier Leagues fituan 3.64 miliardë euro sezonin e kaluar, me La Ligan e Spanjës, më e mira me rreth 2 miliardë euro, sipas sondazhit vjetor të UEFA-s për futbollin evropian.
“Ky është sigurisht shembulli më i mirë në botë se si të tregtohet një garë sportive”, tha Jacco Swart, drejtor menaxhues i grupit 30-vendesh të Ligave Evropiane.
Shpërndarja e parave e peshuar në mënyrë të barabartë i dha skuadrës më të dobët të Premier Leagues, Norwich, 100 milionë euro në para, që tejkalojnë të gjithë buxhetin për shumicën e klubeve evropiane. Klubet angleze zënë 10 nga 18 vendet më të mira në listën e fundit të “Deloitte” sa u përket fituesve më të lartë. City në pronësi të Abu Dhabit kryesoi me 644.9 milionë euro. Fatura totale e pagave për 20 klube të Premier Leagues ishte 2.88 miliardë euro në vitin 2020, sipas UEFA-s – një miliard euro mbi La Ligan dhe më shumë se Bundesliga e Gjermanisë dhe Seria A së bashku.
Ndjekja e Spanjës
La Liga shtron paratë e çmimeve drejt klubeve më të mira me fituesin që merr rreth 160 milionë euro, deri në tri herë më shumë se klubet e tjera. Është mirë për Real Madridin, Barcelonën dhe Atletico Madridin – që kanë fituar të gjithë titujt e ligës që nga Valencia në vitin 2004 – edhe pse jo për ekuilibrin konkurrues.
“Ata nuk kanë një traditë shumë të gjatë të shitjes së (të drejtave) kolektive”, tha Swart.
Përgjigja e Real Madridit ndaj kohëve të vështira ishte fitimi i një trofeu tjetër në Ligën e Kampionëve, duke rrëzuar në mënyrë të pamundur tri klubet më të mira angleze dhe Paris Saint-Germainin. Reali dhe Barcelona kanë rritur prej kohësh fitimet e tyre nga Championsi, duke përdorur ndikimin në Shoqatën Evropiane të Klubeve – të cilën e lanë për të nisur Superligën e dështuar – për të drejtuar paratë e çmimeve drejt klubeve të njohura. Barcelona ka lehtësuar krizën e saj financiare, të nxitur nga mbishpenzimet afatgjata për pagat, duke shkëmbyer paratë e ardhshme të të drejtave televizive me para në dorë tani nga një firmë investimi. Transferimi i lojtarit të vitit të FIFA-s, Robert Lewandowski, nga Bayerni ishte një rezultat, megjithëse reputacioni i Barcelonës po goditet nga presioni ndaj mesfushorit holandez, Frenkie de Jong, për të ulur pagën. Një sukses spanjoll ka qenë trajneri Unai Emery, duke ngritur, së pari, Sevillan dhe tani Villarrealin e qytetit të vogël për të tejkaluar dhe fituar katër tituj të kombinuar të Ligës së Evropës.
Kultura e Gjermanisë
Rregulli i pronësisë “50+1” të Bundesligës pëlqehet gjerësisht për mbrojtjen e identitetit të klubeve dhe parandalimin e marrjes së kontrolleve nga shtetet e pasura me naftë, oligarkët dhe miliarderët e joshur në Premier League. Klubet që kontrollojnë shumicën e të drejtave të votës janë të ngulitura në kulturën gjermane, e cila gjithashtu frenon çmimet e biletave dhe televizioneve me pagesë – një qëndrim parimor që redukton të ardhurat.
“Ajo që njerëzit janë të gatshëm të paguajnë për të parë futboll në Angli është krejtësisht e ndryshme nga ajo që njerëzit janë të gatshëm të paguajnë në Gjermani”, tha Swart.
Çmimi mesatar i biletës sezonale është 1,095 funte në Arsenal, por disa tifozë të Dortmundit mund të paguajnë vetëm 240 euro. Dortmundi gjithashtu shkëlqen në nënshkrimin dhe edukimin e adoleshentëve anglezë, duke i shitur më pas në Premier League. Jadon Sancho shkoi te Unitedi për një fitim të katërfishtë dhe Jude Bellingham ka të ngjarë të jetë i ardhshmi.
Rrënimi i Italisë
Pasi priti Kupën e Botës të vitit 1990, Seria A ishte liga e pasur dhe magjepsëse. Rënia pasoi me fillimin e Premier Leagues dhe Ligës së Kampionëve në vitin 1992, ku yjet italianë filluan të transferoheshin në Chelsea dhe madje edhe në Middlesbrough. Klubet e Serie A ranë më tej duke luajtur në stadiume në pronësi të qytetit – disa të përbashkëta, me një pistë atletike dhe nuk mund t’i shfrytëzonin komercialisht.
Juventus hapi stadiumin e vet në vitin 2011 dhe fitoi nëntë tituj radhazi. Bashkia nuk i ka ndihmuar planet për ndërtimin e stadiumeve në Romë, Milano dhe gjetkë, duke frustruar një valë të re të pronarëve amerikanë të klubeve. Pronësia kineze në Milan dhe Inter ka qenë e komplikuar, megjithëse të dy i dhanë fund një pritjeje dhjetëvjeçare për të fituar titullin në Serinë A. Oferta e favorizuar e Italisë për të pritur Kampionatin Evropian të vitit 2032 mund të nxisë një program të nevojshëm modernizimi të stadiumit, pasi loja është përmirësuar në fushë. Ekipet me lojë sulmuese, si Atalanta dhe Napoli, ndihmuan në Serie A të humbiste reputacionin për lojën negative, gjë që zbuti interesin global për të paguar të drejtat e transmetimit.
Franca
Ligue 1 ka qenë kryesisht në pronësi të Paris Saint-Germainit që kur Katari bleu klubin në vitin 2011, muaj pasi u emërua nikoqiri i Kupës së Botës për këtë vit. Lyoni dhe Marseille nuk kanë fituar tituj që nga viti 2008 dhe 2010, respektivisht, dhe të dy ekipet tani janë në pronësi amerikane. Pronari i ri i shumicës së aksioneve te Lyoni, John Textor, mbërriti në qershor, duke premtuar se do të shpenzonte për të ndjekur PSG-në në kampionat me ambiciet evropiane të ardhshme.
Marseille ka pasur trazira në gjashtë vjet nën ish-pronarin e Los Angeles Dodgers, Frank McCourt, megjithëse tani është kthyer në Ligën e Kampionëve. Një tjetër pronar i huaj që drejton një sfidë të rinovuar në Nice është miliarderi britanik me bazë në Monaco, Jim Ratcliffe, i cili shpesh ishte i lidhur me ofertat për Chelsean. Modeli i pronësisë jashtë shtetit ofron njëfarë stabiliteti pas kolapsit dy vjet më parë të marrëveshjes së re të transmetimit të mbrojtur të ligës.
